Nhiều DN trốn đóng BHXH gây ảnh hưởng tới quyền lợi của người lao động. Ảnh Thùy Linh.

Hơn 100.000 DN nợ BHXH

Theóxửlýdoanhnghiệptrốnđóngbảohiểmxãhộbang xep hang u17o số liệu của BHXH Việt Nam, số nợ BHXH năm 2015 là 7.567 tỷ đồng. Trong đó có 103.000 DN nợ 5.300 tỷ đồng. Tính riêng số nợ BHXH là 5.692 tỷ đồng, BH y tế là 1.560 tỷ đồng, BH thất nghiệp là 315 tỷ đồng. So với năm 2014, số nợ BHXH năm 2015 đã giảm hơn 1.400 tỷ đồng.

Theo ông Trần Đình Liệu, Trưởng ban Thu (BHXH Việt Nam), nguyên nhân khách quan dẫn đến tình trạng này bởi một số DN phải dành nhiều tiền để đầu tư máy móc, thiết bị đồng thời cơ cấu lại lực lượng lao động, trả lương cao hơn nên bước đầu còn gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra cũng có DN cố tình chiếm dụng tiền BHXH, giữ lại để kinh doanh.

Về nguyên nhân chủ quan, ông Trần Đình Liệu thừa nhận trong những năm qua, ngành BHXH thiếu nhân lực trầm trọng đi kiểm tra, thanh tra, chỉ có phần lớn nhân lực ngồi ở văn phòng làm các thủ tục nghiệp vụ, chưa có thời gian để đi tư vấn và nhắc nhở DN. Mặt khác cơ chế chưa được tháo gỡ, chế tài chưa đủ mạnh, hiệu quả trong kiểm tra, thanh tra, đôn đốc chưa có.

“Hiện toàn ngành chỉ có 4 nghìn người trực tiếp làm công tác thu. Với việc thu và quản lý thu 70 triệu người, khối lượng thu hơn 200 nghìn tỷ đồng trên 400 nghìn đơn vị, thì nguồn nhân lực này không đủ làm và gặp nhiều khó khăn”, ông Liệu cho hay.

Hơn nữa, việc đầu tư tuyên truyền chưa đủ sâu và cần có bộ máy chuyên nghiệp về công tác tuyên truyền. Không phải cán bộ thu và cán bộ làm công tác văn phòng có thể đi tuyên truyền được. Phải có con người chuyên nghiệp, công cụ chuyên nghiệp mới đủ mạnh, bên cạnh đó, phải giao đúng người, đúng việc.

Khó xử lý

Theo khảo sát của ngành Lao động- Thương binh và Xã hội, hiện nay có khoảng 16-17 triệu người có giao kết hợp đồng lao động phải đóng BHXH nhưng hiện BHXH chỉ quản lý được khoảng 12 triệu lao động. Như vậy còn dư gần 4 triệu người lao động chưa được DN đóng BHXH.

Việc triển khai khởi kiện những DN trốn đóng BHXH hiện vẫn còn nhiều khó khăn. Trong khởi kiện, những đơn vị nào làm ăn tốt, khi bị BHXH gửi đơn khởi kiện thì họ chấp hành ngay. Theo thống kê có 20-30% DN chấp hành tốt, 30-40% tòa án phải thụ lý. Còn lại 30% DN rất khó khăn như DN phá sản, giải thể, chờ giải thể.

“Với những DN này, chúng tôi cũng khởi kiện ra tòa nhưng xử xong không có gì đòi lại được. Khi thi hành án luôn ưu tiên các khoản vay ngân hàng, trả lương, BHXH không được ưu tiên. Vậy nên việc DN giải thể, khởi kiện gần như không hiệu quả. Hiện nay chúng tôi đang đau đầu vì tình trạng DN nước ngoài có chủ bỏ trốn (theo thống kê của BHXH hiện có 170 DN, đa phần là Đài Loan, Trung Quốc) khiến 6.000 lao động bị ảnh hưởng. Làm sao quản lý được các DN giải thể, phá sản, mất tích là một bài toán khó”, ông Trần Đình Liệu nói.

Cũng theo ông Trần Đình Liệu, BHXH Việt Nam đang kiến nghị sửa đổi Luật thi hành án dân sự phải ưu tiên quyền lợi người lao động trong đó có lương và đóng BHXH. Đồng thời xin Thủ tướng Chính phủ cơ chế làm sao đảm bảo quyền lợi cho người lao động khi DN phá sản. Nhưng e là khó vì nguyên tắc là có đóng có hưởng, đóng đến đâu hưởng đến đó. Thanh lý tài sản nếu có mới trả được cho người lao động. Ngân sách không có quỹ gì để làm việc này. Cho nên về lâu dài, DN phải có quỹ đảm bảo quyền lợi cho người lao động bằng thế chấp hoặc bảo lãnh.

(责任编辑：Cúp C2)