Thực tế tháng 5 không phải lúc nào là tháng sụt giảm của thị trường,ônglệtừquákhứcólặplạivớichứngkhoánsaukỳnghỉbdkqanh nhưng chắc chắn là tháng biến động rất mạnh. Điều này có thể dễ dàng thống kê trong quá khứ. Biến động ở đây hàm ý một diễn biến tăng giảm trong tháng, mặc dù tổng kết tháng, điểm số cuối tháng 5 so với điểm số cuối tháng 4 có vẻ không thay đổi nhiều, thậm chí là vẫn tăng.

Xác suất điều chỉnh cao trong nửa đầu tháng 5

Nếu nhìn từ góc độ biến động theo ý nói trên, quá khứ cho thấy thị trường có một xác suất cao về rủi ro điều chỉnh những tuần đầu tháng 5, ngay sau kỳ nghỉ lễ kéo dài. Thị trường nửa sau tháng 5 thường phục hồi trở lại.

Cụ thể, thống kê từ năm 2010 đến nay, xác suất xuất hiện một nhịp điều chỉnh ngay sau kỳ nghỉ lễ, hay đúng hơn là khoảng 2 tuần đầu tháng 5 lên tới 83,3%. Thời gian khảo sát chỉ tính từ năm 2010 vì trước đó, thị trường biến động mạnh trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế toàn cầu 2008 và hiệu ứng của xu thế kích thích kinh tế rất mạnh. Từ sau năm 2010, hiệu ứng mang tính thời điểm đó giảm đáng kể nên thị trường vận động một cách hiệu quả hơn.

Trong 6 tháng Năm, chỉ có duy nhất 1 lần thị trường không xuất hiện nhịp điều chỉnh ở 2 tuần đầu tiên. Đó là tháng 5/2013, tương ứng xác suất 16,7%. Mức tăng ở chỉ số VN-Index đạt 11,5%, kéo dài trong 22 phiên.

Ngược lại, có 5 lần thị trường điều chỉnh trong vòng 2 tuần đầu tháng 5, tương ứng xác suất 83,3%. Đó là các tháng 5/2010, 5/2011, 5/2012, 5/2014 và tháng 5/2015. Mức điều chỉnh trung bình là 13,5%, kéo dài trong trung bình 14,4 phiên giao dịch.

Như vậy nếu nhìn thuần túy về mặt xác suất, rủi ro điều chỉnh của thị trường trong vòng 2 tuần đầu tháng Năm ngay sau kỳ nghỉ lễ là cao hơn xác suất tăng. Nếu đặt trong bối cảnh diễn biến thị trường tháng Tư, biến động giảm nửa đầu tháng 5 cũng trở nên hợp lý.

Thông thường các nhịp điều chỉnh diễn ra sau khi thị trường đã có được một nhịp tăng trước đó. Nói cách khác, sự đối nghịch trong diễn biến thường diễn ra: Nếu trước đó thị trường đã tăng trong tháng 4 thì đầu tháng 5 thường giảm và ngược lại, nếu đã giảm trong tháng 4 thường dẫn đến nhịp hồi đầu tháng 5.

Quy luật đối nghịch chỉ không diễn ra một lần duy nhất. Đó là vào tháng 5/2014, VN-Index sụt giảm 12,09% trong 7 phiên đầu tháng mặc dù trước đó trong tháng 4/2014, chỉ số cũng đã giảm 2,29%.

Thậm chí quy luật này còn đúng với cả nhịp tăng duy nhất trong 6 tháng Năm gần đây là đợt tăng tháng 5/2013 – Đó là do thị trường đã điều chỉnh 3,95% trong tháng Tư.

Với một xác suất cao theo quá khứ, rằng thị trường sẽ điều chỉnh trong 2 tuần đầu tháng 5 (83,3%) và đặc biệt là tháng 4/2016 vừa rồi, VN-Index cũng đã tăng 7,63%, liệu lịch sử có tái diễn?

Thông tin nào có thể đột biến?

Xác suất là biểu hiện của khả năng cao hay thấp diễn ra một tình huống, nhưng không hàm ý chắc chắn khả năng đó sẽ diễn ra bởi vì phân bổ xác suất lại hoàn toàn ngẫu nhiên. Chẳng hạn nếu nói xác suất tung đồng xu được 1 mặt nào đó là 50% thì không có nghĩa là tung 10 lần, sẽ có 5 lần được 1 mặt và 5 lần được mặt còn lại mà có thể là tới 9 lần được cùng 1 mặt. Tuy nhiên nếu tung đủ nhiều thì xác suất sẽ là 50%.

Nếu như quá khứ của VN-Index nói rằng xác suất 83,3% khả năng chỉ số này có một nhịp điều chỉnh trong vòng 2 tuần đầu tháng Năm, thì vẫn có khả năng diễn biến lại rơi vào phần xác suất nhỏ hơn là sẽ tăng. Thị trường chứng khoán khác với tung đồng xu ở chỗ, các yếu tố tác động có thể dự đoán được và trong điều kiện vận hành bình thường, các yếu tố này tác động chủ yếu lên khả năng xảy ra.

Chẳng hạn thông lệ điều chỉnh tháng 5 hàng năm sau khi đã tăng trong tháng 4 là diễn biến rất hợp lý. Đó là hệ quả của mạch thông tin kết quả kinh doanh, kế hoạch lợi nhuận, hoạt động chia thưởng tác động lên giá cổ phiếu, tạo xu hướng tăng trong tháng 4. Tháng 5 thị trường giảm là hệ quả điều chỉnh bình thường.

Tuy nhiên những thông tin đột biến có thể đảo ngược hay tạo diễn biến mạnh hơn bình thường. Ví dụ sự kiện biển Đông tháng 5/2014 là nguyên nhân của hiện tượng giảm mạnh 12,09% của VN-Index chỉ trong 7 phiên đầu tháng Năm, kể cả khi tháng Tư thị trường đã giảm 2,29% (quy luật đối nghịch đã không diễn ra).

Hay như nhịp giảm tháng 5/2011, VN-Index sụt cực nhanh và mạnh tới 24,02% do tác động từ lo ngại các biện pháp thắt chặt tiền tệ sẽ được thực thi, cũng như hạn chế cho vay phi sản xuất. Sự kiện đột biến đó đã khiến mức sụt giảm mạnh gần gấp đôi mức trung bình.

Thời điểm hiện tại, những cú sốc thông tin ít có khả năng xảy ra và thị trường có thể vận hành bình thường. Những thông tin kết quả kinh doanh hấp dẫn nhất đã kết thúc, mức tăng giá cổ phiếu cũng là hợp lý với thông tin hỗ trợ.

Thực tế thị trường cũng đã có 4 tháng đầu năm khá hoành tráng, nếu thị trường điều chỉnh trong tháng 5 cũng không không phải là điều gì bất ngờ.

Ẩn số có thể sẽ là giá dầu. Giá dầu đã tăng rất mạnh từ đầu năm đến nay và hiện đang đạt 47,39 USD/thùng (dầu Brent). Giá dầu phục hồi liên tục là động lực cho chứng khoán toàn cầu vì các cổ phiếu dầu khí đều đóng vai trò quan trọng trong các chỉ số chứng khoán. Nếu giá dầu tiếp tục tăng mạnh, thị trường có thể sẽ không xuất hiện nhịp điều chỉnh tháng 5.

Tuy nhiên giá dầu cũng đang chạm ngưỡng kháng cự quan trọng ở 50 USD/thùng. Đó là ngưỡng kháng cự được tạo bởi đáy của nhịp giảm cực mạnh đầu tiên kể từ khi rời ngưỡng trên 100 USD, đồng thời cũng là ngưỡng trụ lại được suốt 11 tháng năm 2015 trước khi tụt sâu xuống dưới 30 USD/thùng. Nếu giá dầu không vượt được ngưỡng kháng cự 50 USD/thùng và điều chỉnh, thị trường chứng khoán gần như chắc chắn sẽ rơi vào xác suất điều chỉnh như thông lệ.

Trọng Nghĩa

(责任编辑：Cúp C1)