Hiện Việt Nam đang thất thu thuế trong lĩnh vực đất đai một trong những nguyên nhân bắt nguồn từ chính sách. Ảnh: ST

Số thu giảm

TheốngthấtthuthuếtừđấtđaiBắtđầutừchínhsáphan tich keo hom nayo số liệu của Tổng cục Thuế, nếu trong giai đoạn 2006-2010, các khoản thu từ đất đai chiếm 13-18% tổng thu nội địa (trừ dầu thô), thì trong giai đoạn 2011-2015, tỷ lệ này sẽ có xu hướng giảm khá mạnh. Chẳng hạn vào năm 2011, các khoản thu từ đất đai đóng góp vào ngân sách 49.460 tỷ đồng, bằng 11,63% thu nội địa trừ dầu thô; năm 2012, số thu từ đất đai (theo dự toán), giảm xuống chỉ còn 42.458 tỷ đồng, bằng 8,58% số thu nội địa trừ dầu.

Theo nhận định của Luật sư Trần Tuấn Anh thì số thu ngân sách từ đất đai đang có xu hướng chững lại, là do các chính sách động viên tài chính từ đất đai hiện hành đã quá lạc hậu, nhiều chính sách mới không được ban hành kịp thời, không chỉ ảnh hưởng đến nguồn thu của ngân sách từ đất đai mà còn kéo theo hàng loạt sắc thuế khác như lệ phí trước bạ, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập DN của các DN kinh doanh bất động sản và các công ty xây dựng. Do vậy, bản thân nhà tạo chính sách phải thay đổi tư duy về các chính sách thuế đối với đất đai, không nên coi nguồn thu này chỉ nhằm quản lý nhà nước về đất đai, thay vào đó, cần có quan điểm nguồn thu này là để tăng thu cho ngân sách, phát triển quỹ đất, quy hoạch hợp lý, ổn định xã hội, tạo công bằng trong việc sử dụng đất đai.

Chính vì thế mà không ít người kỳ vọng khi Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp có hiệu lực từ ngày 1-1-2012 sẽ góp phần tăng số thu cho NSNN. Tuy nhiên, theo tính toán thì thuế đất phi nông nghiệp cũng chỉ khoảng 3.000 tỷ đồng. Con số này chiếm chưa được 10% trong tổng các loại thu từ đất.

Trong khi đó, theo tiết lộ của lãnh đạo ngành Thuế thì việc triển khai Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp không đặt nặng mục tiêu tăng số thu ngân sách vì số thu không lớn, trong khi đối tượng thu lại rộng, mà nhằm kiểm kê, kiểm soát đồng thời sẽ đánh thuế rất cao đối với các đối tượng sử dụng không đúng mục đích và lấn chiếm. Tuy nhiên, với mức thuế suất quá thấp (0,03%; 0,07% và 0,15%) qui định trong Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp thì không chỉ không hạn chế được đầu cơ, bỏ hoang bất động sản, mà cũng không tăng thu được cho ngân sách.

Chính sách còn bất cập

Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành Thuế năm 2012, Cục trưởng Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Đình Tấn đã thẳng thắn chỉ ra rằng, hiện nay, chính sách thuế với lĩnh vực bất động sản có rất nhiều bất cập. Cục trưởng Nguyễn Đình Tấn cho rằng, việc đẩy mạnh tính thanh khoản thị trường bất động sản không đồng nghĩa với việc nới rộng tín dụng mà phải tháo gỡ trong chính sách thuế. Chẳng hạn như sự bất hợp lý ở chỗ, giá thu hồi đất chỉ được tính theo giá đất do UBND cấp tỉnh quy định và thường chỉ bằng 60-70% giá thị trường, nên DN phải nộp thuế cao hơn.

Tuy nhiên, bên cạnh những bất cập về chính sách gây khó khăn cho DN thì cũng có không ít kẽ hở tạo cơ hội cho DN bất động sản cố tình trây ỳ nợ thuế. Bởi hiện nay hệ thống các qui định pháp luật Việt Nam chưa có điều khoản nào cho phép DN nợ tiền sử dụng đất; đồng thời cũng không quy định cụ thể bắt buộc DN phải nộp ngay hoặc trong thời gian bao lâu. Điều này dẫn tới là tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, số các DN bất động sản nợ tiền thuế đất lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng. Đơn cử như Hà Nội, từ đầu năm 2011, công tác thu nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế được quán triệt nhưng đến nay, tổng số nợ thuế vẫn vượt qua ngưỡng 32.000 tỉ đồng, tăng 19,2% so với cùng kỳ năm 2010, trong đó các DN bất động sản trên địa bàn đang nợ gần 1.000 tỷ đồng. Số nợ này chủ yếu là tiền sử dụng đất và khoản phạt nộp chậm của các DN.

Đất đai là tài nguyên có hạn, do đó rất cần có những quy định quản lý, điều tiết phù hợp để bảo đảm quyền lợi của người dân; đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý của Nhà nước và chống thất thu thuế cho NSNN.

Mai Ka

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)