Bồi thẩm đoàn gồm 13 người của tòa hình sự quận Manhattan, New York ngày 30/5 đã kết luận cựu Tổng thống Donald Trump "có tội", với 34 tội danh liên quan đến vụ chi tiền bịt miệng sao khiêu dâm.

Theo kết luận của bồi thẩm đoàn, ông Trump phạm tội làm giả tài liệu kinh doanh để che giấu những vi phạm luật bầu cử trong chiến dịch tranh cử năm 2016.

Thẩm phán Juan Mercan ấn định tuyên án vào ngày 11/7, nghĩa là vài ngày trước khi diễn ra Đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa - sự kiện dự kiến chính thức đề cử ông Trump là ứng viên tổng thống đại diện đảng. Ông Trump sẽ không bị giam giữ trước khi tòa tuyên án.

Điều gì xảy ra tiếp theo?

Thẩm phán Juan Mercan trước tiên phải phê chuẩn kết luận của bồi thẩm đoàn và đưa ra phán quyết cuối cùng mặc dù đây thường chỉ là một thủ tục mang tính hình thức.

Các bị cáo hình sự ở New York thường bị kết án trong vòng vài tuần sau khi bị bồi thẩm đoàn kết tội, nhưng việc tranh cãi pháp lý sau phán quyết đôi khi có thể dẫn đến sự chậm trễ hàng tháng.

Trong khi chờ đợi, các luật sư và công tố viên sẽ đề xuất các bản án và sau đó tranh luận tại phiên tòa tuyên án ông Trump vào tháng 7 tới. Tất nhiên, ông Trump vẫn có quyền kháng cáo.

Ông Trump có phải ngồi tù?

Mức án cao nhất cho tội làm giả hồ sơ kinh doanh là 4 năm tù.

Tuy nhiên, 6 chuyên gia pháp lý, bao gồm luật sư bào chữa và cựu công tố viên, nói với Reuters rằng rất hiếm khi những người không có tiền án tiền sự như ông Trump bị kết án tù ở New York chỉ vì tội làm sai lệch hồ sơ kinh doanh. Các hình phạt như phạt hành chính hay quản thúc sẽ phổ biến hơn.

Mặc dù vậy, một chuyên gia cho rằng tiền lệ chỉ có ý nghĩa định hướng thẩm phán Mercan trong việc đưa ra quyết định một bản án thích hợp trong vụ xét xử hình sự đầu tiên trong lịch sử đối với một cựu tổng thống.

"Thông thường, với một vụ làm giả hồ sơ kinh doanh, hiếm khi bị cáo lĩnh án tù. Nhưng mọi thứ về ông Trump đều khác, vì vậy tôi nghĩ không thể chỉ dựa vào tiền lệ", luật sư bào chữa ở New York, ông Andrew Weinstein, cho biết.

Các bị cáo bị kết tội làm sai lệch hồ sơ kinh doanh và bị kết án tù một thời gian thường chỉ thụ án 1 năm hoặc ít hơn, và ngay cả trong những trường hợp đó, hầu hết đều bị kết án về các tội khác như gian lận, trộm cắp.

Nếu bị lĩnh án nặng hơn án phạt hành chính, ông Trump có thể bị quản thúc tại gia hoặc chịu lệnh giới nghiêm thay vì ngồi tù. Với tư cách là một cựu tổng thống, ông Trump vẫn được Mật vụ Mỹ bảo vệ trọn đời. Công tác hậu cần để đảm bảo an toàn cho ông Trump sau song sắt có thể sẽ rất phức tạp.

Ông Trump vẫn có cơ hội trở thành tổng thống

Richard L. Hasen, giáo sư luật tại Đại học California, một trong những chuyên gia hàng đầu của Mỹ về luật bầu cử, khẳng định không có điều nào trong hiến pháp Mỹ cấm một người bị kết tội tranh cử tổng thống.

"Về mặt pháp lý, không có gì thay đổi với tư cách ứng cử viên của ông Trump", giáo sư Hasen viết.

Hiến pháp Mỹ chỉ yêu cầu tổng thống phải trên 35 tuổi, là công dân Mỹ đã sống ở nước này ít nhất 14 năm.

Nói cách khác, ngay cả nếu bị kết án hình sự, lĩnh án tù cũng không ảnh hưởng đến tiêu chuẩn tranh cử tổng thống của ông Trump. Về lý thuyết, ông vẫn có thể tuyên thệ nhậm chức trong nhà tù nếu đắc cử trong cuộc bầu cử tháng 11 tới.

Trong lịch sử Mỹ từng có những chiến dịch tranh cử tổng thống diễn ra trong nhà tù, trong đó có chiến dịch của ứng viên đảng Xã hội Eugene Debs vào năm 1920. Tuy nhiên, không giống ông Trump, ông Debs không phải ứng viên sáng giá ở thời điểm đó và chiến dịch tranh cử của ông thất bại.

Trong số các vụ truy tố hình sự mà ông Trump đang phải đối mặt, vụ làm giả hồ sơ, chi tiền bịt miệng sao khiêu dâm được coi là ít nghiêm trọng nhất. Tuy ông Trump vẫn có quyền tranh cử, song vụ việc này sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến chiến dịch tái tranh cử của ông.

Theo các khảo sát, bị kết tội có thể khiến ông Trump mất đi một số lượng nhất định phiếu bầu trong cuộc bầu cử. Khảo sát của Reuters chỉ ra, cứ 4 cử tri Cộng hòa thì có 1 người nói rằng họ sẽ không bỏ phiếu cho ông Trump nếu ông ấy bị kết án hình sự. Khoảng 60% cử tri độc lập nói sẽ không bỏ phiếu cho ông nếu kịch bản đó xảy ra.