Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) vừa phối hợp cùng Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam,ĐộnglựcthcđẩyĐBSCLphttriểlich thi đâu c2 tổ chức hội nghị “Báo cáo và tham vấn quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050”. Đây là hội nghị quan trọng nhằm đề xuất ý tưởng, giải pháp, định hướng phát triển thịnh vượng cho toàn vùng.

Sản xuất hàng hóa nông sản chất lượng cao, theo chuỗi giá trị, sẽ được đẩy mạnh trong thời gian tới. Ảnh: H.THU

Quy hoạch tiếp cận tích hợp đa ngành

Theo ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT, quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, là bản quy hoạch vùng đầu tiên được thực hiện theo cách tiếp cận tích hợp đa ngành của Luật Quy hoạch. Trong quá trình xây dựng quy hoạch đã nhận được sự tham gia ngay từ đầu của các địa phương trong vùng với tư cách là cấp triển khai thực hiện, chịu sự tác động trực tiếp và hưởng lợi từ quy hoạch. Đây là cần thiết để bản quy hoạch phản ánh đúng nhu cầu, nguyện vọng của người dân, tháo gỡ nút thắt, hướng tới sự kết nối giữa quy hoạch vùng và quy hoạch của tỉnh một cách đồng bộ. Với tầm quan trọng đó, ý kiến của lãnh đạo vùng ĐBSCL, lãnh đạo bộ, ngành và các chuyên gia về những vấn đề lớn, có tính chiến lược ở ĐBSCL với tầm nhìn đến năm 2050, sẽ giúp Bộ KH-ĐT và đơn vị tư vấn hoàn thiện dự thảo quy hoạch trước khi xin ý kiến chính thức bằng văn bản các bộ, ngành và địa phương, để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, thẩm định, phê duyệt vào tháng 12-2020.

Nâng cao giá trị sản phẩm thông qua chế biến. Ảnh: H.THU

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, vùng ĐBSCL đối mặt với nhiều thách thức do tác động của biến đổi khí hậu, các hoạt động ở thượng nguồn châu thổ, khai thác sử dụng tài nguyên với cường độ cao, mất cân bằng sinh thái… Song, ĐBSCL có những lợi thế và cơ hội phát triển như nằm ở trung tâm khu vực ASEAN, có lợi thế phát triển kinh tế biển, biên mậu, giao thương quốc tế. Nguồn nhân lực còn rất nhiều dư địa để phát triển và cải thiện chất lượng. Nông nghiệp của vùng đang nắm giữ nhiều sản phẩm ưa chuộng trên thị trường thế giới như nông sản hữu cơ, tôm, cá tra, trái cây, lúa gạo. Có lợi thế đặc biệt về nguồn năng lượng tái tạo, bao gồm năng lượng mặt trời, năng lượng gió, năng lượng sinh khối; có thể xem là một chiến lược biến nguy cơ thành lợi thế. ĐBSCL đang nắm giữ cơ hội lớn trong thu hút các nguồn lực đầu tư từ mọi thành phần kinh tế, khi đang có sự dịch chuyển đầu tư mạnh từ nơi cạn kiệt cơ hội, nơi cạnh tranh khốc liệt và giá đầu vào đắt đỏ sang khu vực có nhiều tiềm năng chưa được khai thác.

Trên tinh thần đó, quy hoạch ĐBSCL tới đây xoay quanh 5 nội dung cơ bản. Cụ thể, phát triển bền vững trên cả 3 trụ cột kinh tế - xã hội - môi trường, là quan điểm chủ đạo của quy hoạch vùng và quy hoạch các địa phương, quan điểm xuyên suốt trong cả giai đoạn tầm nhìn của quy hoạch, lấy yếu tố con người làm trung tâm, trở thành chìa khóa cho tăng trưởng và phát triển; lấy thích ứng với biến đổi khí hậu làm cách thức phát triển phổ biến, muốn tiến lên phía trước bắt buộc phải thích ứng. Thúc đẩy đổi mới, sáng tạo nhằm biến thách thức thành cơ hội; không coi ĐBSCL là vùng khó khăn, toàn thách thức, mà ngược lại cần coi biến đổi khí hậu là không thể tránh khỏi, bắt nó phục vụ cho phát triển; điều quan trọng là con người vận dụng, điều chỉnh và kiểm soát chúng thế nào để phát triển. Thay đổi mô hình phát triển theo hướng tập trung hơn, phát triển các trung tâm kinh tế, các đô thị động lực, tập trung nguồn lực để tạo các “quả đấm thép” cho sự phát triển của vùng. ĐBSCL không thể phát triển nhanh, bền vững nếu chỉ đi một mình; do vậy, tăng cường liên kết là một quan điểm mang tính tất yếu, khách quan của quy hoạch. Đầu tư là giải pháp tối quan trọng, trong đó phát triển hạ tầng phải đi trước một bước để tạo nền tảng cho sự tăng trưởng nhanh, ổn định.

Theo lãnh đạo tỉnh Hậu Giang, với “mục tiêu tổng thể về phát triển vùng ĐBSCL, là đảm bảo trình độ phát triển ít nhất tương đồng với trình độ phát triển chung của cả nước, trên cơ sở phát triển nông nghiệp hàng hóa chất lượng cao tại các địa điểm phù hợp, kết hợp với dịch vụ, du lịch sinh thái, công nghiệp, đặc biệt là chế biến liên quan đến nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản” và các quan điểm về “phát triển bền vững”, “phát huy lợi thế so sánh của vùng” nên tin tưởng rằng quy hoạch vùng sẽ giúp ĐBSCL “cất cánh” và “phát triển đồng nhịp” với các vùng khác, đóng góp đáng kể vào sự phát triển chung của đất nước trong những thập kỷ sắp tới.

Chọn thế mạnh cho từng khu vực

Ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch UBND tỉnh An Giang nhìn nhận, quy hoạch lần này hết sức cần thiết nhằm tránh sự trùng lắp giữa các tỉnh, tránh tình trạng sản xuất hàng hóa đồng loạt giữa các nơi dẫn tới cung vượt cầu như lâu nay. Trong 5 nội dung quy hoạch thì nên ưu tiên phát triển hạ tầng giao thông cho ĐBSCL, giao thông phải đi trước nhằm tạo động lực phát triển. Vấn đề này nên ưu tiên cho đường cao tốc. Ngoài tuyến cao tốc chính từ Thành phố Hồ Chí Minh đi Cần Thơ và Cà Mau thì nên xem xét đầu tư sớm tuyến cao tốc từ Châu Đốc (An Giang) đi cảng Trần Đề (Sóc Trăng) nhằm thúc đẩy các địa phương như An Giang, Kiên Giang, Hậu Giang, thành phố Cần Thơ… phát triển hơn nữa; đây sẽ còn là tuyến cao tốc góp phần đảm bảo an ninh quốc phòng. Bên cạnh đó, đầu tư thêm tuyến đường trọng điểm ven biển ĐBSCL nhằm thúc đẩy các ngành quan trọng ở khu vực này như thủy sản, năng lượng tái tạo… bứt phá.

Ông Phạm Thiện Nghĩa, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, tâm sự: “ĐBSCL trong quá khứ, hiện tại và tương lai cơ bản vẫn dựa trên nền tảng kinh tế nông nghiệp và chế biến nông sản. Tới đây, trên cơ sở phân vùng sinh thái nông nghiệp (mặn, ngọt, lợ) thì trong quy hoạch vùng cần nhấn mạnh ưu thế từng khu vực để phân bổ không gian sản xuất hợp lý, tập trung đầu tư các mô hình cụm, chuỗi, trung tâm đầu mối… để tránh xung đột giữa các địa phương và các ngành”.

TS Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường Chính sách công và quản lý (Đại học Fulbright) cho rằng, các địa phương trong vùng ĐBSCL cần nhanh chóng nâng cấp chất lượng sản phẩm nông nghiệp thay vì chạy theo lối mòn truyền thống; đa dạng hóa sang thị trường khó tính thay vì bằng lòng với thị trường dễ dãi. Tới đây, chuyển đổi thứ bậc ưu tiên từ lúa gạo - thủy sản - trái cây sang thủy sản - trái cây - lúa gạo. Từ cách làm đó, chúng ta sẽ phát triển nền kinh tế nông nghiệp hiện đại thay cho sản xuất nông nghiệp truyền thống… Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, Chuyên gia độc lập về sinh thái ĐBSCL, đề xuất chuyển hóa nền nông nghiệp ở ĐBSCL cần giảm số lượng tăng chất lượng; tăng chế biến tinh, tăng chuỗi giá trị, tăng thị trường và cần kết nối logistis tốt hơn…

Lãnh đạo tỉnh Hậu Giang cho biết với định hướng quy hoạch các trung tâm đầu mối sẽ tạo động lực phát triển kinh tế toàn vùng. Trung tâm đầu mối nhằm mục đích tối ưu hóa các hoạt động của chuỗi giá trị liên quan đến tổng hợp nguyên liệu đầu vào nông nghiệp thô, sản xuất, thông qua chế biến, tiêu dùng và sinh hoạt của một số vùng nhất định để xuất khẩu. Quá trình chuyển đổi sang nông nghiệp giá trị cao, hiệu quả và bền vững sẽ được hỗ trợ bởi các trung tâm đầu mối chế biến nông sản, thương mại và dịch vụ giúp thúc đẩy các sản phẩm giá trị cao đáp ứng các tiêu chuẩn về thực phẩm và môi trường để kinh doanh có lợi nhuận ở thị trường trong và ngoài nước.

Nhằm nâng cao vị thế để Hậu Giang trở thành một trung tâm đầu mối - hoa quả và rau màu trong khu vực ĐBSCL, tại hội nghị, tỉnh Hậu Giang cũng đề xuất bổ sung dự án vào danh mục dự án đầu tư cấp vùng giúp hỗ trợ, kết nối, triển khai các phương hướng phát triển nông nghiệp. Trong đó có Dự án Đầu tư và Phát triển Khu Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Hậu Giang với quy mô 5.200ha, trong đó diện tích khu vực trung tâm là 415ha, diện tích khu sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là 4.785ha, có các loại hình sản xuất chủ lực là lúa chất lượng cao, thủy sản nước ngọt, chăn nuôi, nấm và chế phẩm vi sinh, cây ăn trái. Hiện nay đang triển khai thực hiện các quy hoạch chi tiết và lập các dự án đầu tư. Do lĩnh vực công nghệ cao là lĩnh vực mới nên việc triển khai gặp nhiều khó khăn, nhất là vốn đầu tư để triển khai thực hiện quy hoạch. Các chính sách ưu đãi, cơ chế giao đất, tiêu chuẩn lựa chọn nhà đầu tư và nguồn nhân lực công nghệ cao của tỉnh chưa được ban hành nên việc xác định lựa chọn nhà đầu tư và thu hút nguồn nhân lực gặp nhiều khó khăn.

Ngoài ra, để đầu tư và nâng cấp hoàn chỉnh các tuyến đường kết nối từ Trung tâm đầu mối hoa quả và rau màu tại Vị Thanh (tỉnh Hậu Giang) với cảng Cái Cui - Cần Thơ và các tỉnh trong khu vực, Hậu Giang cũng đề xuất bổ sung Dự án Đường nối thành phố Vị Thanh - Cần Thơ giai đoạn 2 - Quốc lộ 61C vào quy hoạch vùng ĐBSCL. Đây là trục đường nối liền thành phố Vị Thanh với thành phố Cần Thơ có chiều dài 45km; đồng thời nối liền các tuyến Quốc lộ 61, Quốc lộ 61B với Quốc lộ 1. Đây là tuyến đi qua các vùng kinh tế nông, lâm, ngư nghiệp rộng lớn của vùng Tây Sông Hậu. Việc đầu tư xây dựng tuyến đường tạo bước đột phá thuận lợi về cơ sở hạ tầng để tạo điều kiện phát triển kinh tế trong vùng…

H.TÂN - H.THU

(责任编辑：Cúp C1)