Nếu Việt Nam không thực hiện ngay các biện pháp hiệu quả để phòng chống tác hại thuốc lá, số ca tử vong sẽ tăng lên 70.000 ca/năm vào năm 2030.

Mỗi điếu thuốc lá làm mất đi 5,5 giây cuộc sống

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khói thuốc lá có chứa khoảng 7.000 chất hóa học, trong đó có 70 chất là tác nhân gây ung thư. Cứ hút mỗi điếu thuốc lá là tự mình làm mất đi 5,5 giây của cuộc sống. Tuổi thọ trung bình của người hút thuốc lá ngắn hơn so với người không hút thuốc lá từ 5 đến 8 năm. Khi hút thuốc lá, khói thuốc qua phổi ngấm vào máu, tích lũy lâu ngày trở thành điều kiện và nguyên nhân gây nên nhiều bệnh như: bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, phình động mạch chủ, ung thư thực quản - thanh quản… Thuốc lá gây ra 25 bệnh khác nhau nhưng tính chung, thuốc lá gây ra 90% các trường hợp ung thư phổi, 75% các trường hợp phổi tắc nghẽn mãn tính và 25% các trường hợp bệnh tim thiếu máu cục bộ.

Hiện nay, Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất thế giới. Theo điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành, Việt Nam có khoảng 15,6 triệu người hút thuốc. Tỷ lệ hút thuốc ở nam giới là 47%, trung bình 2 nam giới có 1 người hút thuốc lá. 2/3 số phụ nữ và trẻ em thường xuyên hít phải khói thuốc… Hàng năm, Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá.

Chính vì thuốc lá độc hại như vậy, nên WHO đã đưa ra khuyến cáo: Nếu Việt Nam không thực hiện ngay các biện pháp hiệu quả để phòng chống tác hại thuốc lá, số ca tử vong sẽ tăng lên 70.000 ca/năm vào năm 2030. Còn theo số liệu khảo sát của GATS (Hiệp định chung về Thương mại dịch vụ của WTO) vào năm 2015, người hút thuốc ở Việt Nam đã sử dụng 31.000 tỷ đồng để mua thuốc lá; trong khi trên 24.000 tỷ đồng là chi phí cho khám, chữa bệnh và mất thu nhập do bệnh tật và tử vong sớm của 5 loại bệnh chính trong tổng số 25 nhóm bệnh do thuốc lá gây ra. Số tiền này lẽ ra đã có thể dành cho phát triển, giáo dục và nâng cao đời sống của người dân.

Điều chỉnh thuế đối với thuốc lá hợp lý

Quy định tại khoản 2 Điều 4 Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá nêu rõ: Nhà nước áp dụng chính sách thuế phù hợp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá.

Tại Điều 6 Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) quy định: “Các bên nhận thức rằng các biện pháp về giá và thuế là những biện pháp quan trọng và hữu hiệu để giảm tiêu thụ thuốc lá trong các tầng lớp dân cư, đặc biệt là thanh thiếu niên”. Điều 6 của FCTC đã được cụ thể hóa tại Quyết định số 1315/QĐ-TTg ngày 21/8/2009 của Thủ tướng Chính phủ quy định về việc phê duyệt Kế hoạch thực hiện công ước. Theo đó, có ghi rõ “Xây dựng lộ trình tăng thuế phù hợp nhằm tăng giá các sản phẩm thuốc lá”.

Trên thực tế, thuế và giá thuốc lá ở Việt Nam hiện nay vẫn còn thấp so với các nước trên thế giới, đây là yếu tố quan trọng làm cho việc tiếp cận mua thuốc lá trở nên dễ dàng. Do vậy, việc điều chỉnh thuế đối với thuốc lá hợp lý là cách hiệu quả nhất để giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá. Việc điều chỉnh mức thuế đối với thuốc lá sẽ tác động tới giá của sản phẩm. Nếu tăng mức thuế với sản phẩm thuốc lá sẽ làm cho giá của sản phẩm tăng lên, giá cao sẽ ngăn ngừa được một lượng lớn thanh niên bắt đầu hút thuốc, đồng thời khuyến khích những người đang hút thuốc bỏ thuốc, đặc biệt là nhóm thu nhập thấp.

Kinh nghiệm của nhiều nước cho thấy, tăng thuế thuốc lá dẫn đến tăng giá thuốc lá, từ đó giảm tiêu dùng (giảm tỷ lệ hút mới, tăng tỷ lệ bỏ thuốc và giảm lượng thuốc tiêu thụ), kéo theo giảm bệnh tật và tử vong. Ở các nước thu nhập thấp và trung bình, giá thuốc tăng 10% sẽ giúp giảm 38 triệu người sử dụng và 9 triệu trường hợp tử vong do thuốc lá.

Như vậy, việc tăng thuế thuốc lá là một biện pháp quan trọng trong việc làm giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá tại Việt Nam.

PGS. TS Bạch Thị Minh Huyền (Chuyên gia kinh tế)

(责任编辑：Cúp C1)