Bộ Tài nguyên và Môi trường đang phối hợp với Bộ Xây dựng nghiên cứu thành lập sàn giao dịch quyền sử dụng đất để báo cáo Thủ tướng.

Việc lập sàn giao dịch quyền sử dụng đất nhằm thể chế hóa Nghị quyết Hội nghị lần thứ V Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao. Điều này cũng nhằm giúp thị trường quyền sử dụng đất hoạt động công khai, minh bạch, lành mạnh, bền vững.

Trước đây, việc giao dịch bất động sản trên thị trường chủ yếu thông qua các công ty môi giới. Ở Việt Nam, các sàn tư nhân chủ yếu giao dịch các bất động sản hình thành trong tương lai, chưa có quyền sử dụng (căn hộ chung cư, nhà dự án), còn nhà thổ cư, quyền sử dụng đất vẫn chưa giao dịch qua sàn.

Sàn giao dịch quyền sử dụng đất sẽ góp phần quản lý, giám sát một cách đầy đủ và trọn vẹn hơn thị trường bất động sản thay vì chỉ dừng lại ở sản phẩm nhà ở hình thành trong tương lai và đất nền dự án như hiện tại.

Việc thành lập sàn sẽ tránh tình trạng mua bán nhà trên giấy, hoạt động lừa đảo, thông tin sai sự thật, mua bán nhà “hai giá", lũng đoạn giá.

Ngoài ra, khi triển khai sàn giao dịch quyền sử dụng đất, nếu được kết hợp cùng với sàn giao dịch bất động sản thì sẽ là nguồn cung cấp, cập nhật dữ liệu giao dịch, là cơ sở xây dựng dữ liệu, lập bản đồ giá đất trên toàn quốc.

Ông Nguyễn Chí Thanh, Phó Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam, nói: “ Về lâu dài sàn giao dịch quyền sử dụng đất sẽ thiết lập một mặt bằng giá đất đai sát với giá thị trường, hạn chế tình trạng đầu cơ, thổi giá, tạo bong bóng trên thị trường đất đai ”.

Thực hiện giao dịch thông qua sàn giao dịch quyền sử dụng đất cũng góp phần tích cực vào việc chống thất thoát thuế cho Nhà nước. Bởi lẽ quyền sử dụng đất đang được giao dịch tự do, thiếu kiểm soát. Nhà nước chỉ thu thuế trên giá trị khai báo, không nắm được giá trị giao dịch thực. Trong khi ai cũng ngầm hiểu giữa hai giá trị này có sự chênh lệch rất lớn. Việc thành lập sàn giao dịch quyền sử dụng đất sẽ tạo cơ hội tăng khoản thuế thu được của Nhà nước, góp phần không nhỏ vào việc vốn hóa đất đai.

Tuy đánh giá tích cực nhưng các chuyên gia khuyến cáo, việc thành lập sàn giao dịch quyền sử dụng đất cần chú ý tới nhiều vấn đề.

Ông Phạm Đức Toản, Tổng giám đốc CTCP đầu tư và phát triển Bất động sản EZ (EZ Property) bày tỏ quan điểm: Khi nghiên cứu thành lập và vận hành sàn giao dịch quyền sử dụng đất cần xem xét vấn đề tổ chức bộ máy, người dân, doanh nghiệp có phải bắt buộc mua bán quyền sử dụng đất qua sàn hay không? Ai quản lý? Quản lý như thế nào?...

Ông Toản cho rằng cần chú trọng đến cơ chế vận hành, pháp lý ra sao để các chủ thể tham gia được hiệu quả, thuận lợi, nếu không sẽ tạo ra giấy phép con. Chủ trương đưa ra đều muốn tốt cho thị trường nhưng nếu các quy định không rõ ràng sẽ không thu hút người tham gia và có thể tạo thêm rào cản, phức tạp trong khi nhiều luật đã quy định. Triển khai sàn giao dịch quyền sử dụng đất cần có cơ chế tốt nhất cho người tham gia, phù hợp với hoạt động thực tiễn, thị trường.

TS. Đinh Trọng Thịnh cũng cho rằng cần làm rõ là cơ chế vận hành của sàn như thế nào, nhất là cơ chế quản lý, giám sát. Từ trước đến nay, việc mua bán quyền sử dụng đất vẫn diễn ra trên thị trường, sàn bất động sản. Quyền sử dụng đất đã được quy định trong Luật Đất đai, việc mua bán cũng được quy định trong các luật liên quan. Tuy nhiên, thực tế còn có những khó khăn. Đặc biệt trong việc xử lý tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất.

Còn theo Hội môi giới bất động sản Việt Nam, quyền sử dụng đất là một “hàng hóa” có giá trị lớn và mức độ bao phủ rộng. Chính vì vậy, việc thành lập sàn giao dịch quyền sử dụng đất chắc chắn không đơn giản, không thể thực hiện ngay trong một sớm, một chiều.

Muốn sàn giao dịch quyền sử dụng đất thực sự phát huy được tác dụng, không chồng chéo, gây phát sinh thêm các thủ tục hành chính phức tạp cho người dân, cần phải có một quá trình nghiên cứu, phân tích kỹ lưỡng, tỉ mỉ. Việc làm này yêu cầu sự tham gia, phối hợp của cả các cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia đầu ngành. Đặc biệt, sự tham gia ý kiến từ những cá nhân, tổ chức có kinh nghiệm thực tiễn là rất quan trọng.