Có lần cả nhà ngủ tít,c nhlịch laliga hôm nay kẻ trộm lẻn vào bếp bắt 2 con ngan, rón rén đi ra. Tưởng trót lọt, bỗng giật thót mình vì nghe tiếng ngoại gọi: “Nè, anh kia, anh còn quên một thứ!”. Thứ chi? Đạo tặc quay lại, ngơ ngác. Ngoại thản nhiên: “Không lấy thêm cái nồi gang về nữa thì lấy cái chi luộc ngan”. Thế là tên trộm sợ quá, vứt 2 con ngan lại rồi tháo chạy.

Ngoại ngồi ở góc nhà gà gật, nhưng ngoại biết không sót một việc chi. Ngoại gọi:

- Cái Hồng đi mô rồi, bát đũa ăn từ bữa sáng sao chưa rửa? Mẹ mi đi mần ở cơ quan sắp về rồi, khéo không lại dừ đòn!

- Hải ơi, nồi rửa chưa mà đã nhóm bếp để nó cháy đùng đùng ở ngoài sân thế kia!

- Thằng Tuất đâu, trời sắp mưa rồi không cất quần áo đi hở? Bọn bay đi đâu cả rồi, chẳng thấy học hành chi cả là thế nào?

- Đứa nào để vòi nước chảy tong tỏng thế kia mà không khóa lại, phí của giời mười đời không có mà ăn đâu, con ạ…

Con cái lớn lên, bố mẹ già đi. Ngoại thành bé nhỏ và như là người thừa. Ngoại có vẻ như thừa ra, hơn nữa còn là người cản trở lũ trẻ con. Chúng mải chơi nên sinh ra lười biếng. Hết trò chơi điện tử lại đàn đúm bạn bè, chơi nhảy dây… quên cả rửa bát, khóa nước máy. Học không học, sểnh cái là ra phố, bếp không đóng cửa, để gà vào bới lộn lung tung.

Minh họa: Sỹ Hòa

Thành ra ngoại cứ phải nhắc nhở chúng liên tục. Và như vậy là ngoại gây phiền cho chúng. Chúng lập tức khó chịu với ngoại. Thoạt tiên chúng cứ lờ đi khi nghe ngoại nhắc nhở. Sau đó, nếu ngoại còn tiếp tục nhắc thì chúng cãi lại. Thằng Tuất đang học bài, nghe ngoại nhắc, liền cau mặt: Ngoại giỏi thì ngoại mần đi! Tệ hơn là cái Hải. Cái Hải mười ba tuổi, nghịch ngợm và hỗn láo lắm. Bảo nó cất quần áo cho bố mẹ, rồi đi học bài, nó như điếc, cứ chơi nhảy lò cò với bạn. Ngoại nhắc lần thứ hai, thứ ba, thứ tư, nó liền giậm chân, quát:

- Ngoại chỉ lắm mồm!

Ngoại nhìn nó, khe khẽ:

- Ngoại nói cho ấm thân mi!

Nó lại vênh mặt:

- Ngoại chỉ lắm điều, điếc tai!

Hấp háy hai con mắt kèm nhèm, ngoại gật đầu, hiền lành:

- Ừ, ngoại già rồi, ngoại chỉ còn có cái mồm nói được thôi…

Tối ấy, bọn trẻ con hàng xóm mách bố cái Hải hỗn láo với bà. Bố gọi Hải lại, hỏi tội và dang tay tát nó một cái. Nhận cái tát đau, Hải lủi vào bếp, im thít. Còn oan nỗi gì mà khóc với lóc! 

Chiều tối hôm sau, đang ngồi ở góc nhà, bỗng ngoại nghển lên rên rẩm: “Thôi, bố Tuất, đừng chấp chúng nó”. Bâng quơ cứ như ngoại nói trong cơn mê ngủ vậy. Rồi ngoại đặt bát cơm xuống, nhìn ra ngoài trời đêm đang vi vút ngọn gió run rẩy:

- Sao bữa ni thấy lạnh hỉ! Không biết thằng cả Tèo đi bộ đội ở biên giới giờ có quần áo ấm không? Ngồi ở góc nhà ấm cúng thế này, nghĩ mà thương nó quá!

Lần này thì không phải ngoại nói bâng quơ nữa. Câu nói của ngoại khiến mọi người, kể từ mẹ đến thằng Tuất lớn tướng, cái Hải bướng bỉnh, cái Hồng bé xíu, đang ăn cơm đều im lặng, ngẩn ngơ.

Mẹ đặt bát xuống rìa mâm, sụt sịt:

- Chỉ có ngoại là nhớ thằng Tèo thôi. Còn chúng bay, chúng bay có nhớ đến người khác khổ sở đâu. Sống mà chỉ nghĩ đến mình thì sống sao đặng!

Nói rồi, bỗng nhiên mẹ sa hai hàng nước mắt. Mẹ nấc nghẹn từng hơi ngắn. Như bị oan ức. Mẹ khóc từ đó cho đến lúc đồng hồ buông tám tiếng chuông, khi mấy đứa ngồi vào bàn học bài. Thấy vậy, thằng Tuất là anh hai liền đến bên, vừa định khe khẽ hỏi mẹ làm sao thế, thì mẹ bật khóc thành tiếng, rồi như không kìm được giận dữ, mẹ gào lên càng lúc càng thống thiết: 

- Tôi khóc trước để khỏi khóc sau, có hiểu không! Bây giờ, chúng bay còn hỗn, còn vô ơn với ngoại thế. Hỏi rằng sau này, ai dám đảm bảo con cháu chúng bay sẽ không đối xử với tôi như chúng bay đang đối xử với ngoại? Hỡi thằng Tuất kia! Mi bây giờ bằng sào bằng gậy, dám ngoạc mồm ra thách đố bà. Mi có biết lúc lên chín tuổi, mi bị đau ruột thừa, bố mẹ đi vắng, nếu không có ngoại cõng mi, lội trong mưa gió hơn cây số đến bệnh viện cấp cứu thì mi còn được đến bây giờ để hỗn láo với ngoại không? Còn cái Hồng, cái Hải, nỏ mồm cãi lại bà kia! Chúng bay có biết... 

Trời! Thì ra mẹ đang cho 3 đứa trẻ biết công lao nuôi dạy chúng của ngoại. Chẳng nói những đận chúng ốm đau làm gì. Chỉ nói 3 đứa sinh ra, đứa nào cũng qua tay ngoại tắm rửa, bế ẵm, chăm lo từng li từng tí.

- Con Hải kia, dám bảo ngoại lắm mồm. Thế lúc bé mi khóc lóc ỉ eo suốt 3 năm trời vì ốm đau, sài đẹn, ghẻ lở khắp người, ai là người ru mi ngủ, dỗ dành mi qua khỏi những khi đau đớn. Cả cái Hồng kia nữa! Mi bảo ngoại hãy lo cho thân ngoại đi, thế mi có biết cái hồi đói kém, ngoại phải bán cả chiếc nhẫn của hồi môn để mua thêm khoai sắn độn vào cơm nuôi bố mi với lũ chúng bay không?

Lúc ấy là chín giờ rưỡi, bố đi họp ở công ty về. Thoáng qua là bố biết hết đầu đuôi câu chuyện. Bố bảo mẹ, thôi để các con học, xong bố sẽ nói chuyện.

Mười giờ rưỡi, Tuất, Hồng, Hải học xong bài, ngồi trước mặt bố. Bố nói:

- Các con nghĩ rằng, ngoại chỉ có một tuổi già tám mươi lăm năm sống chuyên ngồi thui thủi ở góc nhà như hôm nay thôi hỉ? Không, ngoại có cả một thời thanh niên sôi nổi. Ngoại từng là thanh niên xung phong, xông pha dưới bom đạn, làm đường, mang vác đạn dược cho bộ đội, xe tăng quân ta đánh giặc Mỹ xâm lược giải phóng tỉnh ta. Ngoại đã làm công nhân dệt đến năm năm mươi lăm tuổi mới về hưu. Ông lúc ấy còn ở bộ đội và bố thì còn đang đi học. Từ thằng Tèo trở đi đều qua tay bà săn sóc, nếu không thì...

Bố nói đến đó thì ngoại nằm trên cái phản ở buồng ngoài thức giấc.

- Bố Tèo nói cái gì thế?

- Ngoại cứ ngủ đi, để con dạy bảo chúng. Con cháu không biết công ơn ông bà thì không thành người, ngoại ạ. Nói rộng ra, con dạy cho chúng biết rằng: Đằng sau người già là cả một cuộc đời rộng lớn mà họ đã dũng cảm đương đầu đấy. Con cháu phải biết ơn sâu nghĩa nặng, kính trọng và yêu quý ông bà, cha mẹ, tổ tiên!

Bố dứt lời thì bước tới, cúi xuống đỡ ngoại dậy. Ngoại ngồi lên, cào tóc xong thì quài tay ra sau búi lại. Tóc ngoại rụng hết rồi, búi lại chỉ còn bằng quả ổi. Nắn búi tóc bé tí, ngoại cúi xuống lục cái túi vải đỏ lâu nay vẫn để ở đầu giường. Trong cái túi đó có hai chỉ vàng, ngoại dự định dành cho Hải và Hồng mỗi đứa một chỉ. Trong cái túi đó còn có cuốn sổ tiết kiệm, ngoại nói, ngoại trồng rau, nuôi gà bán được bao nhiêu thì để dành từ hồi thằng Tèo mới đẻ, giờ để cho thằng Tèo và thằng Tuất hai đứa mua xe máy. Con trai đi đâu phải có chiếc xe máy mới ra mẽ người!

- Con biết rồi! Con biết rồi! Bà nằm nghỉ đi! - bố nói.

Ngoại chép miệng, soài người xuống mặt phản:

- Ừ, mẹ nằm. Nhưng mà chắc chẳng ngủ được nữa đâu, giời sắp sáng rồi còn gì!

Ngoại nằm co ro, chốc chốc lại nghển lên ngắt lời bố: 

- Thôi, các cháu còn dại người, đừng trách chúng, con à.

Lát sau, ngoại ngồi dậy, bảo: Trời sáng rồi. Và lại lục cái túi vải đỏ ở đầu giường…

Cuối năm đó thì ngoại mất.

(责任编辑：Nhận Định Bóng Đá)