https://thoibaotaichinhvietnam.vn/stores/news_dataimages/thoibaotaichinhvietnamvn/062017/12/18/nha-dau-tu-co-the-giao-dich-chung-khoan-phai-sinh-the-nao-02-.7847.jpg|https://www.youtube.com/embed/R9-Cp0B5tnI?àđầutưcóthểgiaodịchchứngkhoánpháisinhthếnàcách soi đề miền bắcecver=1|300|200

https://thoibaotaichinhvietnam.vn/stores/news_dataimages/thoibaotaichinhvietnamvn/062017/12/18/nha-dau-tu-co-the-giao-dich-chung-khoan-phai-sinh-the-nao-02-.7847.jpg|https://www.youtube.com/embed/R9-Cp0B5tnI?ecver=1|300|200

(6 bước giao dịch chứng khoán phái sinh. Nguồn video: SSI)

Khác với thị trường cổ phiếu chỉ có 2 phiên khớp lệnh liên tục và định kỳ đóng cửa, kết cấu phiên giao dịch hợp đồng tương lai gồm 3 phiên: Phiên giao dịch khớp lệnh định kỳ mở cửa, phiên khớp lệnh liên tục và phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa. Thời gian thị trường phái sinh mở cửa sẽ sớm hơn thị trường cổ phiếu 15 phút, nhưng kết thúc cùng giờ với thị trường cơ sở. Cụ thể:

Sản phẩm phái sinh được đưa vào giao dịch ban đầu là hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu và hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ.

Cụ thể hơn, sản phẩm phái sinh được đưa vào giao dịch đầu tiên là hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu VN30-Index.

Mỗi hợp đồng tương lai có một mã riêng tương tự như cổ phiếu, được quy ước theo quy tắc nhất định và chứa đựng thông tin về hợp đồng đó. Hiện tại cùng một lúc sẽ có 4 "tháng” hợp đồng (contract months) được giao dịch với chỉ số VN30-Index: Hợp đồng tương lai cho tháng hiện tại; hợp đồng tương lai cho tháng kế tiếp; hợp đồng tương lai cuối quý gần nhất; hợp đồng tương lai cuối quý tiếp theo.

Nội dung quan trọng nhất trong hợp đồng mẫu là hệ số nhân. Hệ số nhân để quy đổi giá trị điểm chỉ số thành tiền và sẽ quy định quy mô hợp đồng. Hệ số nhân đối với VN30-Index là 100.000 đồng, nghĩa là quy mô một hợp đồng tương lai chỉ số VN30-Index tại mức 700 điểm là 70.000.000 đồng (100.000 x 700).

Căn cứ vào quy mô hợp đồng, NĐT có thể tính toán lượng tiền ký quỹ ban đầu để mua một hợp đồng tương lai. Theo quy định của Trung tâm Lưu ký Chứng khoán (VSD) mức ký quỹ ban đầu là 10% giá trị hợp đồng, nghĩa là nếu quy mô hợp đồng là 70.000.000, thì NĐT chỉ phải bỏ ra mức ký quỹ ban đầu là 7 triệu đồng để mua được 1 hợp đồng.

Đơn vị yết giákhông theo giá trị tính bằng tiền mà tính theo điểm chỉ số cơ sở của hợp đồng và được quy định theo từng mẫu hợp đồng cụ thể. Với hợp đồng chỉ số cổ phiếu là 0,1 điểm chỉ số.

Bước giá dao động tối thiểucủa hợp đồng tương lai chỉ số VN30-Index là 0,1 điểm chỉ số, tương tự như bước giá giao dịch cổ phiếu. Ví dụ VN30-Index hiện có điểm số 700 điểm, NĐT có thể đặt lệnh ở các mức điểm số: 700,1 điểm, 700,2 điểm, 699,9 điểm và tương ứng là lượng tiền cần có để mua một hợp đồng tại bước giá đó.

Đơn vị giao dịchlà 1 hợp đồng.

Biên độ dao động giáhợp đồng tương lai được xác định cho từng hợp đồng cụ thể trong giới hạn giữa giá trần và giá sàn chứ không có một mức biên độ dao động cụ thể như trên thị trường cổ phiếu niêm yết hay UPCoM. Giới hạn lệnh, giới hạn vị thế được quy định theo từng hợp đồng, mẫu hợp đồng và được Sở GDCK Hà Nội công bố trước khi áp dụng. Đối với hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu VN30, biên độ dao động giá là 7%.

Các loại lệnh giao dịch hợp đồng tương laicũng tương tự như giao dịch cổ phiếu gồm có lệnh giới hạn (LO), lệnh thị trường (MOK, MAK, MTL), lệnh ATO, ATC. Việc sửa hủy lệnh cũng được áp dụng giống như đối với giao dịch cổ phiếu niêm yết.

Giao dịch hợp đồng tương lai không có giá đóng cửa cuối ngày như trên thị trường cổ phiếu, thay vào đó sẽ có giá thanh toán cuối ngày. Giá thanh toán cuối ngày là giá trị chỉ số cơ sở đóng cửa tại ngày giao dịch cuối cùng của HĐTL và do TTLKCK xác định và công bố. Giá tham chiếu là giá thanh toán cuối ngày của ngày giao dịch liền trước. Giá tham chiếu trong ngày giao dịch đầu tiên do TTLKCK xác định.

Ngày giao dịch cuối cùnglà ngày thứ năm thứ ba trong tháng đáo hạn, nếu trùng vào ngày nghỉ thì ngày giao dịch cuối cùng của hợp đồng đáo hạn tháng đó sẽ được điều chỉnh sang ngày giao dịch liền trước đó.

Phương thức giao dịchgồm khớp lệnh và thỏa thuận trên nguyên tắc ưu tiên về giá và thời gian.

Phương thức thanh toánlà tiền mặt.

Khi giao dịch cổ phiếu, NĐT thanh toán tiền và cổ phiếu cho người bán qua hệ thống thanh toán bù trừ với giá trị đúng bằng giá trị cổ phiếu khớp lệnh. Đối với giao dịch hợp đồng tương lai, nếu NĐT dự đoán chỉ số VN30-Index sẽ tăng/giảm trong thời gian tới, NĐT đó sẽ đặt lệnh mua một hợp đồng tương lai.

Khi chỉ số đó tăng/giảm đúng như dự đoán thì có thể bán hợp đồng đó đi để chốt lãi. Thực chất là NĐT thực hiện một lệnh bán một hợp đồng tương lai cùng kỳ hạn với hợp đồng đang nắm giữ, tức là NĐT đang cân bằng vị thế với hợp đồng đang có và tổng vị thế bằng 0, số tiền lãi sẽ được thu về bằng tiền mặt. Nếu NĐT chưa nắm giữ hợp đồng để cân bằng vị thế thì việc bán hợp đồng mới thực ra lại là mua. NĐT sẽ phải trả tiền (tiền ký quỹ ban đầu) để có được một hợp đồng.

Để chốt lời/cắt lỗ với vị thế đã có thì giao dịch là đóng vị thế (cover/close) bằng hành động ngược với giao dịch trước đó ở hợp đồng có cùng kỳ hạn./.

Duy Thái

(责任编辑：Nhà cái uy tín)