(CMO) Phó chủ tịch UBND thị trấn Năm Căn Lê Văn Sin cho biết: “Hiện thị trấn đã đạt 20/26 tiêu chí xây dựng đô thị văn minh. Cái dễ thì đã đạt hết rồi, những cái chưa đạt đều nan giải và phải thực hiện từng bước”.

Theo đó, các tiêu chí như hộ nghèo (thị trấn còn 3,86%); Việc mua bán lấn chiếm đất công; Tiêu chí môi trường; Tiêu chí hạ tầng cơ sở; Tỷ lệ hộ gia đình đạt chuẩn văn hoá là những điều trăn trở của thị trấn trong nhiều năm qua. Theo lời ông Sin, Năm Căn là vùng đất có lượng di dân, cả đi và đến biến động rất lớn. Kèm theo đó là sự trồi sụt về dân số và tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo thay đổi liên tục, rất khó kiểm soát.

Thực trạng của Năm Căn khiến những ai dành tình yêu lớn và khát vọng để đưa nơi đây trở thành trung tâm thị xã tương lai phải ngán ngẩm. Ông Sin phân tích: “Hạ tầng cơ sở của thị trấn Năm Căn coi vậy thôi chớ yếu và thiếu lắm. Ngoài những trục chính kết nối với đường Hồ Chí Minh, một số tuyến nối với các xã thì thị trấn vẫn đang trong tình trạng khó khăn”.

Đó là chưa kể tình hình thời tiết cực đoan, diễn biến ngày càng phức tạp, hầu hết các tuyến đường trong hẻm, ở lõi thị trấn đều bị ngập nước trong mùa mưa bão, triều cường dâng. Thị trấn cũng có nguồn vốn hỗ trợ xây dựng đô thị động lực với khoảng 8,5 tỷ đồng/năm nhưng theo đánh giá của ông Sin thì chẳng thấm vô đâu.

Ngay cả trong bộ tiêu chí xây dựng đô thị văn minh hiện nay cũng còn những điểm bất cập. Yêu cầu là thị trấn phải có trung tâm văn hoá - thể thao, bưu điện riêng, trong khi thị trấn cũng chính là trái tim của toàn huyện Năm Căn, những thứ ấy đều có sẵn. Nếu cứng nhắc bám vào yêu cầu thì thứ nhất là lãng phí, thứ hai là chắc chắn hoạt động không hiệu quả.

Công chức văn hoá - xã hội thị trấn Năm Căn Đoàn Thanh Hùng chia sẻ: “Nói chung, nếu không chiếu theo tiêu chí thì không được công nhận, chỉ mong có sự điều chỉnh để khi áp dụng vào thực tế phù hợp, hiệu quả hơn thôi”.

Thói quen sinh hoạt, buôn bán nhỏ lẻ của người dân cũng khiến thị trấn hết sức đau đầu. Việc lấn chiếm lòng lề đường, thậm chí là lấn chiếm đất công khiến diện mạo và các hoạt động mua bán, sinh hoạt của người dân diễn ra tự phát, lộn xộn.

Nhiều khu dân cư trước đây mọc lên bất chấp quy hoạch, dẫn đến nhiều hệ luỵ. Một trong những điều đã và đang diễn ra là tình trạng mất vệ sinh. Ông Sin thông tin: “Ngoài các trục lớn có xe thu gom rác, những tuyến còn lại phải chịu cảnh sống chung với rác. Những tuyến dân cư, đặc biệt là những nơi ven kênh, ao hồ, tình trạng ô nhiễm thực sự báo động”.

Những cụm dân cư ven sông Kinh Tắc, ven sông Cửa Lớn của thị trấn Năm Căn nguy hiểm luôn chực chờ nhưng rất ít người dân chịu dời đi.

Với thị trấn Năm Căn, vấn đề nan giải khác là hơn 260 hộ dân đang ở nơi có nguy cơ sạt lở cao, nguy hiểm chực chờ. Thị trấn đã tính toán để lập khu tái định cư tại Khóm 3 cho các hộ dân diện này nhưng đến nay chưa có ai vào ở.

Ông Nguyễn Văn Lợi, sống ven ngã sông Cái Tắc gần 30 năm, ông bộc bạch: “Tôi ở tới giờ mấy xác nhà rồi, lở tới đâu thì mình lùi tới đó. Chớ mần ăn buôn bán mà không ở cặp mé sông thì sao được”. Ông Lợi nói, Nhà nước di dời bà con vô vùng an toàn là đúng, nhưng cũng phải sắp xếp để những người buôn bán như ông có nơi chốn làm ăn mới, như vậy mới bền được. Và rằng, nếu di dời thì di dời một lượt hết, chớ người ở, người đi thì cũng không ăn thua.

Còn ông Trần Văn Hiếu thì lắc đầu than thở: “Ở gần đây người ta bắt đầu dọn đi rồi, nhưng chưa thấy ai vô tái định cư. Cuối năm này gia đình tôi cũng đi thôi. Ở đây tuột xuống sông lúc nào không biết à”. Mấy chục năm sống ở ngã sông Kinh Tắc, ông Hiếu kết luận: “Giờ thì hết trụ nổi rồi, phải di dời thôi”.

Cùng tâm trạng ấy, bà Lâm Thị Đào từ phương xa về ven sông Năm Căn lập nghiệp từ sau bão số 5 (năm 1997) lắc đầu: “Hết kè chắn nổi rồi. Với lại, ở đây cũng là ở tạm chớ có giấy tờ gì đâu. Không đi bây giờ, mai mốt sập nhà, chạy không kịp”.

Thị trấn Năm Căn ven cửa sông lớn, mấy năm nay cứ tới mùa mưa lũ, triều cường có hàng chục căn nhà chỉ qua một đêm là rớt xuống sông mất hút. Dân cư quả tình rất lo lắng, nhưng hình như người ta còn nhiều nuối tiếc. Thị trấn Năm Căn cũng đang rốt ráo vận động, thuyết phục, nhưng bà con chỉ ậm ừ theo kiểu “kệ, từ từ rồi tính”.

Thị trấn Năm Căn là đô thị phát triển nhanh, năng động, tuy nhiên kèm theo đó là tình trạng lấn chiếm đất đai, nhiều khu dân cư tự phát, phá vỡ quy hoạch của đô thị. Vấn đề này đã, đang và sẽ còn tiếp tục tiếp diễn, thị trấn sẽ phải đau đầu dài dài để giải quyết. Thực tế, có nhiều khu tự phát của thị trấn, đến nay buộc phải hợp thức bằng cách chính quyền phải quy hoạch theo dân, bởi không còn cách nào khác. Chính điều này làm cho diện mạo, hạ tầng của nơi đây vốn dĩ chịu áp lực, ngày càng phải gồng gánh và luôn trong tình trạng quá tải.

Xem ra chặng đường xây dựng văn minh đô thị hay xa hơn là trái tim của một thị xã động lực vẫn còn rất nhiều điều trăn trở./.

Phạm Quốc Rin

(责任编辑：La liga)