Ngoài con tôm, cây lúa là loại hình kinh tế chủ lực của nông dân tỉnh Cà Mau. Nhưng thực tế cho thấy đời sống của người trồng lúa vẫn hết sức khó khăn do thu nhập thấp so với các nghề khác. Nhiều nông dân có diện tích ruộng lớn nhưng vẫn nghèo.

Ngoài con tôm, cây lúa là loại hình kinh tế chủ lực của nông dân tỉnh Cà Mau. Nhưng thực tế cho thấy đời sống của người trồng lúa vẫn hết sức khó khăn do thu nhập thấp so với các nghề khác. Nhiều nông dân có diện tích ruộng lớn nhưng vẫn nghèo. Ðể nâng cao đời sống người trồng lúa, xây dựng thương hiệu lúa gạo và tạo giá trị gia tăng tốt hơn cho hạt gạo đã và đang là nỗi trăn trở của nông dân, nhà khoa học và nhà quản lý.

Theo thống kê của Sở NN&PTNT, giá thành sản xuất ra 1 kg lúa, trong vụ hè thu năm 2016 trung bình khoảng 2.400 đồng, cao gần gấp đôi so với nhiều năm trước. Ðặc biệt, trong vụ lúa hè thu năm 2016, do ảnh hưởng thiên tai hạn, mặn, năng suất giảm từ 0,2-0,4 tấn/ha làm cho thu nhập của nông dân giảm từ 1-2 triệu đồng/ha so với năm 2015.

Bảo quản lúa sau thu hoạch đang được nhiều bà con nông dân chú trọng nhằm tăng giá trị hạt gạo.

Theo nhẩm tính của nông dân, nếu sản xuất 1 ha/hộ (thực tế theo cuộc tổng điều tra nông dân, nông nghiệp, nông thôn vừa qua thì diện tích đất trồng lúa của nông dân ÐBSCL hiện nay là 0,7 ha/hộ). Làm 2 vụ lúa, mỗi vụ năng suất đạt bình quân đạt 5 tấn/ha thì mỗi năm được 10 tấn lúa. Nông dân có lãi 30%, trừ chi phí 7 tấn, nông dân còn lãi 3 tấn.

Với giá lúa hiện nay 4.100-4.200 đồng/kg, thì thu nhập cả hộ khoảng 13 triệu đồng, chia cho trung bình mỗi hộ gia đình là 4 khẩu, tương đương khoảng 3 triệu đồng/người/năm. Tính ra mỗi người thu nhập trong tháng chưa đầy 300.000 đồng, thấp hơn rất nhiều so với mức thu nhập của hộ nghèo.

Ông Phan Văn Kỉnh, nông dân ấp Lung Bạ, xã Khánh Bình Ðông, huyện Trần Văn Thời, thở dài: "Ngoài ra, nông dân phải đối mặt nhiều vấn đề, không định đoạt được sản phẩm do mình làm ra. Ðiệp khúc được mùa, mất giá thường xuyên xảy ra và liên tiếp lặp lại. Làm ruộng bây giờ phải toan tính kỹ, nếu không sẽ lỗ, bởi trồng lúa bây giờ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố".

Sản xuất lúa có lãi trên 30% là một trong những mục tiêu hàng đầu luôn đặt ra cho tất cả nhà nông, chính quyền từ Trung ương đến địa phương. Kỹ sư Nguyễn Văn Tranh, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, cho rằng, để tăng sức cạnh tranh lúa gạo trên thị trường, trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng như hiện nay, thì việc sản xuất lúa gạo theo hướng bền vững, tăng giá trị trên đơn vị diện tích và nâng cao chất lượng là xu hướng tất yếu của nền nông nghiệp hiện đại.

Nguyên nhân khiến cho nông dân dù có nhiều ruộng vẫn nghèo trên mảnh đất của mình là do không chú trọng chất lượng, chạy theo sản lượng. Giá thành sản xuất lúa hiện nay của bà con nông dân làm ra khá cao, trong khi đó giá lúa gạo trên thị trường quá thấp. Càng đầu tư thâm canh thì người sản xuất lúa gạo càng lỗ, ông Nguyễn Thanh Trường, Giám đốc Xí nghiệp Xay xát lúa gạo xuất khẩu, xã Trí Phải, huyện Thới Bình, thuộc Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu nông sản Cà Mau, nhận định.

Ông Trường cho rằng, người nông dân chủ yếu vẫn chú trọng năng suất, mà không quan tâm đến chất lượng. Trong khi đó, tại Thái Lan và nhiều nước khác trong khu vực thì hoàn toàn ngược lại. Họ không đặt năng suất lên hàng đầu, mà có thể họ chọn giống năng suất thấp nhưng chất lượng cao, hiệu quả kinh tế lớn. Ðể nông dân sản xuất lúa có lãi, đời sống ổn định, ngoài việc nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, nhà quản lý phải thường xuyên nắm bắt thị trường, nhu cầu họ cần gì, hướng dẫn sản xuất đi tắt, đón đầu.

Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Kinh Dớn, xã Khánh Bình Tây Bắc, huyện Trần Văn Thời, Nguyễn Trường Ðời cho biết, lâu nay không ít nông dân có thói quen sản xuất bám theo đuôi thị trường, thấy cây, con gì được giá thì đua nhau trồng, dẫn đến dư thừa, giá rớt thảm hại. Ðó là một thực tế, nhưng chúng ta không thể đổ lỗi hết cho nông dân. Nông sản rớt giá, nông dân thua thiệt, chúng ta cần nhìn lại cách quản lý, điều hành kinh tế từ cấp Nhà nước đến địa phương. Câu hỏi đặt ra trong bối cảnh hiện nay, hàng nông sản khó tìm đầu ra hay chúng ta chưa định hình rõ nét nền sản xuất nông nghiệp chưa đáp ứng đúng theo nhu cầu thị trường.

Tại hội nghị sơ kết tình hình sản xuất vụ lúa hè thu năm 2016 và triển khai kế hoạch sản xuất vụ lúa đông xuân 2016-2017, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử chỉ đạo ngành nông nghiệp tăng cường hướng dẫn lịch thời vụ và cơ cấu giống lúa. Ðồng thời, tổ chức liên kết nông dân sản xuất tập trung theo cánh đồng lớn nhằm giảm chí phí sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, nâng cao thu nhập cho người dân. Ðặc biệt, hướng dẫn người dân từng bước xoá bỏ tập quán sản xuất truyền thống, tiến đến chọn những giống lúa mới có chất lượng gạo cao để gieo sạ, đáp ứng nhu cầu của thị trường, sản xuất phải đi tắt, đón đầu thị trường cần gì để nâng cao hiệu quả kinh tế.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử nhấn mạnh: "Nếu cần thiết sẵn sàng chọn những bộ giống lúa có năng suất tuy thấp nhưng chất lượng sản phẩm và hiệu quả kinh tế cao để sản xuất. Còn hơn sản xuất những giống lúa có năng suất cao mà chất lượng gạo thấp dẫn đến khó tiêu thụ, đời sống người dân gặp khó khăn".

Ðã đến lúc người nông dân không thể sản xuất lúa theo tập quán canh tác, mà phải sản xuất theo đúng quy trình hướng dẫn để không ngừng nâng cao hiệu quả sản xuất. Ðặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế thì việc chọn giống lúa có chất lượng gạo cao, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu để sản xuất và sản xuất đúng quy trình 3 giảm, 3 tăng theo VietGAP, nhằm hạ giá thành sản phẩm, nâng cao hiệu quả sản xuất, đủ sức cạnh tranh với lúa gạo chất lượng cao, giá thành hạ của các nước trong khu vực, là việc làm cần thiết ngay từ bây giờ để giữ vững thị trường lúa gạo trong thời gian tới./.

Bài và ảnh: Phan Trung Ðỉnh

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)