Nhiều nạn nhân tham gia dây hụi của bà Đ. ở xã An Sơn,ảnhgiáckhichơihụkết quả c3 châu âuTX.Thuận An bức xúc, trình bày sự việc (ảnh tư liệu)

 Luật quy định chưa chặt!

Theo quy định tại điều 479 Bộ luật Dân sự (BLDS) thì: Hụi, họ,biêu, phường (gọi chung là hụi) là một hình thức giao dịch về tài sản theo tậpquán; trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau cùng định ra số người,thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh và quyền, nghĩa vụ củacác thành viên. Hình thức của hoạt động này nhằm mục đích tương trợ trong nhândân và không được tổ chức dưới hình thức cho vay nặng lãi. Hướng dẫn cho điềunày, Nghị định 144/2006/ NĐ-CP ngày 27-11-2006 đã đưa ra các chế định về tráchnhiệm dân sự trong giao dịch này nhưng cũng chỉ là chung chung. Hiện tại vẫnchưa có văn bản quy định cụ thể về cách xử lý các vụ việc liên quan đến hụi:trường hợp bể hụi nào thì bị khởi tố hình sự, trường hợp nào là giao dịch dân sự.Do đó, trong nhiều trường hợp vỡ hụi xảy ra trên địa bàn tỉnh trong thời gianqua, các chủ hụi không hề bỏ trốn. Nhiều chủ hụi còn thừa nhận là có nhận tiềntừ người tham gia và hứa sẽ trả nhưng không biết đến khi nào!? Do đó, trong trườnghợp này thì các cơ quan pháp luật không đủ cơ sở để xử lý hình sự mà chỉ xem đólà giao dịch dân sự!

Để có cơ sở xem xét khởi tố chủ hụi về tội “Lạm dụng tín nhiệmchiếm đoạt tài sản” theo điều 140 BLHS, thì dấu hiệu bắt buộc là chủ hụi đã bỏtrốn sau khi chiếm đoạt tiền. Tuy nhiên, các yếu tố cấu thành tội phạm này đốivới chủ hụi thường rất yếu. Một phần là do chủ hụi và hụi viên đều thỏa thuận vớinhau bằng lời nói, khi xảy ra vỡ hụi lại không có giấy tờ, biên lai chứng minh.Còn việc xem xét có xử lý chủ hụi về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” hay khôngthì phải chứng minh được rằng: chủ hụi có dấu hiệu lừa dối ngay từ đầu để chiếmđoạt tài sản, mới có thể khởi tố theo điều 139 BLHS. Trong thực tế, ít cơ sở đểxác định ngay từ đầu là chủ hụi đã có dấu hiệu gian dối; bởi vì các chủ hụi thườngtỏ ra “rất uy tín” ngay từ lúc đầu nhằm tạo lòng tin và khi đến thời điểm “chínmuồi” thì mới tuyên bố… bể hụi!

Vì vậy, hầu như những vụ bể hụi trên địa bàn tỉnh trong thờigian qua; khi nạn nhân đến cơ quan có thẩm quyền để trình báo vụ việc đều đượchướng dẫn khởi kiện ra tòa để giải quyết theo trình tự thủ tục của một vụ kiệndân sự. Tuy nhiên, một khi chủ hụi đã “dám tuyên bố” vỡ hụi thì việc khởi kiệnđể đòi lại tài sản là một quá trình “vô cùng gian khổ” và khả năng bị “mất cảchì, lẫn chài” của các hụi viên là rất cao; vì khi tuyên bố “bể hụi” thì kể nhưchủ hụi đã không còn tài sản hoặc có còn thì cũng chẳng đáng bao nhiêu! Do đó,lúc này những người tham gia chơi hụi chỉ mong lấy lại được phần tiền gốc đã làmay lắm rồi, chứ dám nói gì đến đòi… lãi suất!

Cẩn trọng khi tham gia chơi hụi!

Hụi là một giao dịch dân sự hợp pháp được quy định trong cácvăn bản pháp luật; tuy nhiên trong quá trình tham gia chơi hụi, có thể vì quátin tưởng vào chủ hụi hoặc thấy lãi suất quá cao nên họ cứ “nhắm mắt đưa tiềncho chủ hụi” mà không cần bất cứ giấy tờ, biên nhận gì. Thế rồi, đến khi chủ hụituyên bố bể hụi thì họ mới giật mình “than trời, trách đất” vì khoản tiền thamgia chơi hụi xem như mất trắng; bởi lúc này có khởi kiện sự việc ra tòa thì lấycơ sở nào để chứng minh mà đòi lại tài sản!?

Do đó, để hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại khi vụ việc vỡhụi xảy ra, những người tham gia chơi hụi cần có sổ sách ghi chép cẩn thận, giấytờ biên nhận có chữ ký của cả hai bên về việc giao nhận tiền. Cần thiết, có thểchụp hình và ghi âm lại những cuộc đối thoại giữa các bên liên quan; bởi vì đâylà một trong những bằng chứng quan trọng để bảo vệ quyền lợi của người tham giachơi hụi.

Đối với cơ quan bảo vệ pháp luật, cần xác định rõ sự vi phạmvà ý chí chủ quan của người vi phạm là chủ hụi. Không hình sự hóa quan hệ dân sựnhưng cũng không dân sự hóa quan hệ pháp luật hình sự. Để chứng minh sự vi phạmhình sự không quá khó; ngay từ dấu hiệu của chủ hụi dùng hành vi hốt hụi thaycho các thành viên và gian dối trong việc công bố người hốt hụi. Dù chủ hụikhông bỏ trốn, hành vi này cũng đã hội đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm của tộidanh “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo điều 139 BLHS. Nếu chủ hụi bỏ trốn nhằmchiếm đoạt tài sản thì đã đủ dấu hiệu cấu thành tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếmđoạt tài sản” theo điều 140 BLHS.

Vay tiền ngân hàng để… chơi hụi!

Cách đây gần 2 năm, báo Bình Dương có bài phản ánh về tìnhtrạng bể hụi ở xã An Sơn, TX.Thuận An. Đây là vụ bể hụi khá lớn với số tiền ướctính hơn 10 tỷ đồng. Sau khi chủ hụi là bà Đ. tuyên bố “bể hụi” thì nhiều hụiviên như “ngồi trên lửa”; vì có người đã đi vay ngân hàng để… chơi hụi! Như trườnghợp của bà V. đã đi vay vốn từ ngân hàng để tham gia chơi hụi, với số tiền lênđến 675 triệu đồng. Bên cạnh đó, còn có không ít gia đình thuộc diện khó khăncũng vay tiền của ngân hàng chính sách để tham gia… chơi hụi. Do đó, khi bà Đ.tuyên bố bể hụi, đông đảo cư dân ở xã An Sơn xôn xao, rúng động!

Luật gia XUÂN LẠC - NHÂN QUANG

(责任编辑：Thể thao)