Lô hàng 120 tấn đường nhập khẩu của Công ty TNHH Thương mại Hoàng Nam Giang hiện vẫn chưa hoàn thành thủ tục hải quan do có khiếu nại về mức thuế. Ảnh: Tuấn Anh.

Trong phiên xét xử phúc thẩm vụ án hành chính về việc “Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực quản lý thuế và yêu cầu bồi thường thiệt hại”, với bên khởi kiện là Công ty TNHH Thương mại Hoàng Nam Giang và người bị kiện là Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà (Cục Hải quan Quảng Nam), diễn ra cuối tháng 3/2018, TAND cấp cao tại Đà Nẵng chưa đưa ra phán quyết cuối cùng bởi còn những cách hiểu khác nhau trong việc áp dụng các quy định của pháp luật giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Qua việc theo dõi phiên tòa và những thông tin liên quan trong thực tế, cũng như quá trình xây dựng chính sách pháp luật của ngành mía đường trong nước, phóng viên Báo Hải quan thấy rằng việc duy trì hạn ngạch thuế quan đối với đường là rất cần thiết với một quốc gia nông nghiệp như Việt Nam. Điều này cũng được WTO cho phép khi Việt Nam tiến hành đàm phán và ký kết gia nhập tổ chức thương mại lớn nhất thế giới này.

Thực tế cho thấy, mía đường là một trong những ngành kinh tế quan trọng bậc nhất ở lĩnh vực nông nghiệp của nước ta từ nhiều năm qua. Vùng trồng mía nguyên liệu, hàng chục nhà máy đường được kéo dài từ vùng biên giới phía Bắc xuống miền Trung, Tây nguyên, tới tận miền Nam. Nói đến ngành mía đường, chúng ta có thể dễ dàng kể tên hàng loạt nhà máy và vùng nguyên liệu như nhà máy đường Phục Hòa (Cao Bằng); nhà máy đường Sơn Dương (Tuyên Quang); nhà máy đường Lam Sơn, nhà máy đường Việt Nam- Đài Loan (Thanh Hóa); nhà máy đường Quảng Ngãi; nhà máy đường Gia Lai; nhà máy đường Khánh Hóa; nhà máy đường Biên Hòa (Đồng Nai); nhà máy đường Tây Ninh; nhà máy đường Hậu Giang… với vùng nguyên liệu rộng lớn hàng chục nghìn ha, hàng trăm nghìn hộ nông dân trồng mía và hàng nghìn công nhân làm việc trong các nhà máy.

Vì vậy, trong quá trình đàm phán tham gia WTO hay các Hiệp định thương mại tự do song phương, đa phương khác, Việt Nam luôn tìm giải pháp để duy trì biện pháp hạn ngạch thuế quan với mặt hàng đường nhằm đảm bảo cuộc sống, việc làm, thu nhập cho hàng trăm nghìn bà con nông dân trên cả nước. Và điều này cũng được các đối tác chia sẻ, chấp thuận. Từ đó, Việt Nam đã nội luật hóa việc áp dụng hạn ngạch thuế quan trong các hệ thống văn bản pháp luật trong nước.

Gần đây nhất, Luật Quản lý ngoại thương (có hiệu lực từ 1/1/2018) tiếp tục đưa ra quy định về hạn ngạch thuế quan (từ điều 20 đến điều 22). Trong đó, Luật quy định rõ “Bộ Công Thương công bố việc áp dụng biện pháp hạn ngạch thuế quan và quyết định phương thức phân giao hạn ngạch thuế quan” (khoản 2 Điều 22).

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, việc áp dụng hạn ngạch thuế quan được tiếp tục thực hiện với 4 mặt hàng gồm: Trứng gia cầm, muối, đường, lá thuốc lá. Bộ trưởng Trần Tuấn Anh lưu ý, áp dụng hạn ngạch thuế quan với 4 nhóm mặt hàng này là biện pháp Việt Nam đã cam kết khi gia nhập WTO (và được WTO đồng ý).

Đánh giá về việc áp dụng hạn ngạch thuế quan, trong quá trình xây dựng, ban hành Luật Quản lý ngoại thương, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân tích rõ hơn lý do vì sao phải duy trì biện pháp này. Đó là, áp dụng hạn ngạch thuế quan nhập khẩu là một trong những biện pháp tự vệ cần thiết và phù hợp với thông lệ quốc tế. Hạn ngạch thuế quan nhập khẩu là biện pháp chỉ nhằm mục đích phân biệt mức thuế áp dụng đối với hàng hóa trong hạn ngạch thuế quan và mức thuế áp dụng với hàng hóa ngoài hạn ngạch thuế quan, trong đó mức thuế áp dụng trong hạn ngạch thuế quan phải nhỏ hơn mức thuế ngoài hạn ngạch thuế quan.

“Việc nhập khẩu hàng hóa ngoài hạn ngạch sẽ phải chịu mức thuế cao hơn chính là đáp ứng được tiêu chí áp dụng các biện pháp tự vệ cần thiết phù hợp với thông lệ quốc tế đã nêu trên”- Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh khi giải trình trước Quốc hội.

Quay trở lại với diễn biến tại phiên tòa phúc thẩm mới đây, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng đưa ra những lập luận, phân tích và khẳng định việc áp dụng hạn ngạch thuế quan với mặt hàng đường là cần thiết, phù hợp điều ước quốc tế và pháp luật trong nước.

Ông Phan Văn Chinh- Cục trưởng Cục XNK (Bộ Công Thương) trong lần trả lời phỏng vấn của Báo Hải quan cũng cho rằng: Theo nguyên tắc, hàng hóa trong hạn ngạch thuế quan nếu có giấy phép của Bộ Công Thương thì doanh nghiệp được hưởng thuế ưu đãi, còn ngoài hạn ngạch thuế quan thì doanh nghiệp phải nộp thuế bình thường (ngoại thuế suất ưu đãi theo hạn ngạch thuế quan).

Như vậy, có thể khẳng định việc áp dụng hạn ngạch thuế quan đối với đường và 3 nhóm hàng còn lại được Việt Nam thực hiện trong thời gian qua là phù hợp với thực tiễn, các điều ước quốc tế và hệ thống pháp luật trong nước.

(责任编辑：Thể thao)