TS Nguyễn Đình Cung.

Đây là một đánh giá của Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương (CIEM) nêu ra tại hội thảo “Vai trò Nhà nước trong nền kinh tế thị trường giai đoạn 2016 – 2020: Những vấn đề về cải cách thể chế” do CIEM và Viện Chiến lược phát triển phối hợp tổ chức.

Vốn đầu tư không được phân bổ trên nguồn lực thực tế

Tại hội thảo,ếhoạchđầutưcôngcótiềmnăngbịtácđộngbởinhómlợiíxem bóng đá trực tuyến kênh 88 một vấn đề về vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường được TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM trình bày chi tiết là vai trò của Nhà nước trong đầu tư công.

Theo TS. Nguyễn Đình Cung, quy mô đầu tư công ở Việt Nam thời gian qua có xu hướng thu hẹp lại nhưng vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng đầu tư xã hội (40%). Đầu tư công cho những ngành dịch vụ công, liên quan trực tiếp đến phát triển con người hầu như không có chuyển biến rõ rệt. Đầu tư công tập trung vào các lĩnh vực hạ tầng kém hiệu quả, đầu tư dàn trải quy mô nhỏ ảnh hưởng đến công suất, chất lượng, đặc biệt là hệ thống cảng biển.

Hiệu quả đầu tư công có xu hướng giảm và ngày càng thấp hơn hiệu quả đầu tư toàn nền kinh tế. Một trong những vấn đề dẫn đến hiệu quả đầu tư công thấp là do chất lượng công tác ước tính nguồn vốn, hiệu quả quản lý kém, dẫn đến các dự án bị đội vốn lên nhiều lần.

Khâu lập kế hoạch và định hướng đầu tư, lựa chọn dự án có khoảng cách lớn so với trung bình các nước phát triển, thậm chí cả so với quốc gia có thu nhập thấp. Theo đó, các nguồn lực đang được phân bổ và sử dụng rất sai lệch. Những hạn chế trong việc lập kế hoạch và định hướng đầu tư đã dẫn đến nguồn lực được phân bổ không dựa cung nguồn lực thực tế, mà được thiết lập trên nhu cầu phát triển.

Thời gian qua, để khắc phục những hạn chế này, thể chế quản lý đầu tư công đã có những điều chỉnh. Nguyên tắc lập kế hoạch đầu tư công đã được xác định rõ trong Luật Đầu tư công 2014. Nội dung, quy trình lập kế hoạch đầu tư công trung hạn, việc công khai kế hoạch phân bổ vốn đầu tư công trung hạn đã được quy định.

Kế hoạch đầu tư công trung hạn, về cơ bản, đã được xây dựng dựa trên khả năng đảm bảo vốn trong trung hạn của cả nước và đã có những điều chỉnh mang tính ràng buộc và được luật hóa giữa trung ương và địa phương trong quá trình xây dựng.

Hiệu quả đầu tư công có xu hướng giảm và ngày càng thấp hơn hiệu quả đầu tư toàn nền kinh tế. Một trong những vấn đề dẫn đến hiệu quả đầu tư công thấp là do chất lượng công tác ước tính nguồn vốn, hiệu quả quản lý kém, dẫn đến các dự án bị đội vốn lên nhiều lần.

Quy hoạch kém là rào cản trong lập kế hoạch đầu tư

Tuy nhiên, việc lập kế hoạch và định hướng đầu tư của Việt Nam vẫn có nhiều hạn chế, theo đánh giá của CIEM.

Kế hoạch đầu tư công trung hạn đang trong quá trình xây dựng, với tổng mức đầu tư xã hội ước tính khoảng 10.506 nghìn tỷ đồng. Các quy hoạch phát triển ngành, lĩnh vực, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội các cấp cũng đã đề ra danh mục dự án đầu tư sử dụng vốn NSNN.

Các dự án này được xác định cụ thể về nguồn vốn, quy mô đầu tư. Tuy nhiên, các đề xuất này thường dựa trên nhu cầu sử dụng vốn, mà không căn cứ trên khả năng đáp ứng vốn, do vậy nhiều quy hoạch không mang tính khả thi.

Các chuyên gia bình luận tại hội thảo.

Một hạn chế nữa là việc lập dự toán NSNN vẫn được thực hiện theo quy trình lập ngân sách song trùng (dual budgeting), phân tách giữa chi thường xuyên và chi đầu tư. Ngân sách song trùng đảm bảo ngân sách cho chi đầu tư phát triển và thực hiện “quy tắc vàng”, nhưng lại ngăn cản sự kết hợp và cân đối nguồn lực giữa chi đầu tư và chi thường xuyên trong một quy trình ngân sách tốt.

Chất lượng của quy hoạch hạn chế cũng là rào cản trong việc lập kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm. Một trong các căn cứ để lập kế hoạch đầu tư công là chiến lược, quy hoạch phát triển ngành, lĩnh vực, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên, chính bản thân chất lượng các quy hoạch cũng hạn chế. Quy hoạch trùng lắp, thiếu đồng bộ, với quá nhiều ưu tiên, dàn trải.

Việc xây dựng quy hoạch không dựa trên nguồn lực để thực hiện, do vậy danh mục đầu tư tại các quy hoạch là không khả thi. Tính cần thiết của các quy hoạch cũng là một vấn đề cần xem xét để đảm bảo phù hợp với tư duy kinh tế thị trường.

Ngoài ra, quy trình lập kế hoạch đầu tư công hiện vẫn đang là quy trình khép kín, có tiềm năng bị tác động bởi các nhóm lợi ích. Thực tế, việc xác định danh mục đầu tư công tại các tỉnh, thành phố xuất phát từ nhiều đề xuất của các chủ đầu tư, thậm chí do tư vấn theo đuổi.

Để có thể khắc phục những hạn chế này, tăng hiệu quả đầu tư và giảm gánh nặng cho ngân sách, các chuyên gia của CIEM khuyến nghị cần điều chỉnh cơ cấu đầu tư công theo hướng giảm dần tỷ trọng đầu tư công, tăng đầu tư của các thành phần kinh tế ngoài nhà nước, bố trí một phần nguồn vốn NSNN tham gia các dự án hạ tầng theo mô hình PPP.

Đi cùng với đó là nâng cao chất lượng của các quy hoạch về phát triển hạ tầng quốc gia. Tăng cường áp dụng kỷ luật và cạnh tranh thị trường trong việc cấp vốn cho các dự án đầu tư công.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần xây dựng và ban hành Danh mục các dự án hạ tầng ưu tiên giai đoạn 2016-2025 dựa trên việc thẩm định khoa học các đề xuất dự án hạ tầng do các bộ, ngành địa phương đề nghị. Kết quả thẩm định được công bố công khai. Tăng cường việc đánh giá và kiểm toán sau khi dự án hoàn thành, đặc biệt tăng cường giám sát của Quốc hội, của người dân và của các tổ chức xã hội; thực hiện công khai danh mục cụ thể dự án đầu tư nhà nước./.

H.Y

(责任编辑：Nhà cái uy tín)