Giao tranh ác liệt trên mặt trận Kharkov

Trong các trận chiến dưới bầu trời tràn ngập máy bay không người lái của đối phương, ngay cả những chuyển động nhỏ nhất, thậm chí là lao nhanh nhất từ căn nhà này sang căn nhà khác, cũng thường xuyên bị phát hiện.

"Hãy nhìn xem, bạn có thể thấy 3 người trong số họ, những bóng đen đó đang di chuyển trên đường", Nazar - một chỉ huy pháo binh trẻ thuộc Lữ đoàn cơ giới số 42 Ukraine - có biệt danh "Artist" với giọng nhẹ nhàng, nói.

Hình ảnh toàn cảnh chiến trường được truyền trực tiếp từ máy bay không người lái trinh sát của Ukraine đến sở chỉ huy tiểu đoàn, bị giật và bị gián đoạn trong thời gian ngắn, nhưng những gì hiển thị trên màn hình vẫn đủ rõ ràng.

Những người lính Nga nhanh chóng đi dọc theo hàng rào trên con đường chính của một ngôi làng vắng người. Đây là dấu hiệu trực quan mà nhóm của Artist đã chờ đợi, tầng hầm đó đã được biết đến là nơi trú ẩn của một số binh sĩ Nga.

Người chỉ huy 21 tuổi nói với Kyiv Independent: "Khi chỉ có một hoặc hai lính bộ binh đang di chuyển thì việc bắn vào họ chẳng ích gì. Nhưng khi một nhóm như thế xuất hiện thì chúng tôi phải khai hỏa".

Theo lệnh của người chỉ huy, khẩu đội gồm 5 pháo thủ bắt đầu hành động, chạy nhanh trong khoảng cách ngắn từ hầm đến khẩu pháo tự hành Gvozdika 122mm thời Liên Xô.

Cỗ pháo vốn đã được che giấu kỹ càng bởi những tán lá dày đặc của khu rừng tháng Năm, nhưng trước tiên cần phải gạt một lưới chắn sang bên. Đây là một cải tiến mới, được thiết kế để bảo vệ khỏi các cuộc tấn công từ UAV Lancet của Nga.

Ba người vào vị trí bên trong cỗ máy kim loại khổng lồ, trong khi hai người còn lại chuẩn bị đạn pháo và đấu điện. Khẩu pháo lắc lư dữ dội sau mỗi phát bắn, phun ra những quả cầu lửa từ nòng pháo, đốt cháy những bụi cây gần đó.

Artist quan sát mọi thứ từ hầm trú ẩn.

Tổng cộng có 8 quả đạn được bắn ra, một số rơi rất gần tầng hầm, khiến ngôi nhà bên cạnh bốc cháy, mặc dù khẩu pháo hàng chục năm tuổi này không thể bắn trúng trực tiếp.

"Họ chắc chắn đang cảm nhận được điều khủng khiếp ở đó", Artist nói.

Đây là ngôi làng Starytsia yên bình một thời ở tỉnh Kharkov, trên con phố có những ngôi nhà nép mình trong một thung lũng giữa những sườn dốc có rừng thoai thoải.

Bị lực lượng Nga chiếm giữ mà không có nhiều giao tranh khi bắt đầu cuộc xung đột toàn diện và được Ukraine giành lại 6 tháng sau đó vào tháng 9/2022, Starytsia vẫn chưa bị san phẳng một cách có hệ thống như nhiều ngôi làng tiền tuyến ở Donetsk, nơi đang có giao tranh dữ dội trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.

Với việc ngôi làng hiện nằm ở tuyến đầu trong chiến dịch mới của Nga ở Kharkov, sự tàn phá ngày càng dày đặc và nhanh chóng.

Bắt đầu từ ngày 10/5, việc Moscow bất ngờ táo bạo mở mặt trận mới ở phía bắc đã gây ra sự sợ hãi và lo lắng ở Ukraine, đặc biệt là ở chính thành phố Kharkov, nơi một lần nữa bị đe dọa nằm trong tầm bắn của pháo binh Nga.

Tuy nhiên, Kiev đã phản ứng nhanh chóng, với một số lữ đoàn dày dặn kinh nghiệm chiến đấu của Ukraine và các đơn vị UAV hàng đầu được điều đến để củng cố khu vực, trong đó có lữ đoàn 42, đã được chuyển đến Kharkov vài tuần trước đó.

Ukraine lật ngược thế cờ, chặn đứng quân Nga

Sau khi thần tốc đạt được những thắng lợi ban đầu, cuộc tấn công của Nga nhanh chóng suy yếu.

Tính đến ngày 30/5, lực lượng Mosocw tiếp tục kiểm soát thêm một số khu định cư trên hai hướng tấn công riêng biệt, một gần thị trấn Vovchansk và một về phía làng Liptsy, nơi họ đã tiến tối đa chỉ 10km tính từ biên giới.

Theo bản đồ nguồn mở, có rất ít hoặc không có thêm thay đổi nào đáng chú ý trong tuần qua. Vào ngày 24/5, Bộ Tổng tham mưu Ukraine thông báo rằng lực lượng Kiev đã bắt đầu phản công trong khu vực.

"Nó đã ổn định rồi", Artist nói. "Chúng ta đã chặn đứng đối phương, họ không tiến thêm nữa, giờ chúng ta sẽ đẩy họ về biên giới".

Trong một ngôi nhà mùa hè quyến rũ ở xa hơn về phía tây, một đội bay không người lái FPV (góc nhìn thứ nhất) gồm 3 người của Ukraine cũng đang tìm kiếm các chuyển động của Nga trên các cánh đồng trải dài phía bắc Kharkov.

Họ thuộc lữ đoàn Khartiia của Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine, đã chiến đấu ở khu vực này, gần làng Liptsy, kể từ khi được tái triển khai đến đây từ Donetsk vài ngày sau khi giao tranh bắt đầu.

Lữ đoàn Khartiia được huấn luyện và trang bị theo chuẩn NATO cũng có đại bản doanh tại Kharkov.

Vì UAV trong quân đội Ukraine thường được mua bằng tiền quyên góp từ cộng đồng tình nguyện viên nên các công cụ và chương trình đào tạo dành cho phi công, hoa tiêu và kỹ thuật viên phụ thuộc rất nhiều vào đơn vị và nguồn lực của họ.

Binh sĩ điều khiển UAV 23 tuổi Vladyslav "Kara" nói với Kyiv Independent, đội của anh được trang bị tốt: trong một số ngày, họ thực hiện tới 20 nhiệm vụ bằng UAV tự sát mỗi ngày.

"Họ (Nga) chủ yếu di chuyển bằng bộ binh, họ hiểu rằng sử dụng xe bọc thép không hiệu quả trong khu vực", anh nói.

Việc các nhóm bộ binh Nga ban đầu có vẻ dễ dàng vượt qua biên giới và tiến vào Kharkov đã gây xôn xao dư luận xã hội Ukraine, mâu thuẫn với thông tin từ bộ chỉ huy Ukraine nói rằng họ đã chuẩn bị từ lâu để sẵn sàng trước một cuộc tấn công.

Người ta đặc biệt xem xét kỹ lưỡng sự thất bại rõ ràng của các công sự của Ukraine dọc biên giới ở Kharkov, hệ thống phòng thủ đã được Tổng thống Volodymyr Zelensky khen ngợi.

Qua màn hình trên máy tính bảng của Artist trong hầm pháo, có thể thấy rõ các hàng chướng ngại vật chống tăng "răng rồng" và hệ thống hào đào thô sơ.

Anh lặng lẽ thừa nhận đây là những vị trí đã bị quân Nga tràn ngập trong những ngày đầu tiên của cuộc tấn công.

Anh nói thêm: "Chúng tôi không phải là những kẻ ngốc và họ cũng vậy. Có một vùng xám rộng lớn ở biên giới, nơi không có cơ hội để thâm nhập... Họ đi vào vùng xám đó và chúng tôi đã gặp họ... Chỉ huy nói với chúng tôi rằng mọi thứ đều được bảo vệ, nhưng trên thực tế thì không hề giống vậy. Khi chúng tôi bay quanh những cánh đồng này, chúng tôi có thể thấy chính xác mọi thứ được xây dựng ra sao".

Đang nói giữa câu, Kara bị gián đoạn bởi bộ đàm thông báo về một chiếc ô tô Nga được phát hiện cạnh một hàng cây cách đó khoảng 10km.

"Mảnh đạn hay chất gây cháy?", anh hỏi.

Sau câu trả lời là "gây cháy", một chai nhựa lớn, về cơ bản là một loại hỗn hợp Molotov (chứa các chất dễ cháy) được gắn bằng dây buộc vào khung máy bay FPV.

Trong khi Kara đeo kính bảo hộ, không phải 1 mà là 2 UAV loại FPV được phóng ra. Hành trình hướng tới mục tiêu mất khoảng bảy phút, nhưng khi chúng đến gần, tín hiệu video bắt đầu bị gián đoạn đáng kể do các thiết bị tác chiến điện tử của Nga trong khu vực được bật lên.

Với kỹ năng điêu luyện trên thiết bị điều khiển từ xa, Kara đứng dậy và điều khiển UAV bay vòng tròn, vẫn tìm kiếm góc tiếp cận ngay cả khi đang bay gần như bị mù. Dù vậy, pin đã hết trước khi Kara có thể thực hiện một đòn công kích bổ nhào. Nỗ lực thứ hai cũng gặp số phận tương tự.

"EW của họ rất mạnh trong khu vực này", Kara nói với giọng hoàn toàn thừa nhận sự cam chịu. "Đặc biệt ở đây sau bữa trưa, rõ ràng là họ đã bật nó lên và chúng tôi luôn gặp khó khăn với nó".

Sự ổn định ban đầu của tiền tuyến ở Kharkov mang lại niềm an ủi với những người dân đang bị đe dọa bởi sự kiểm soát lần thứ hai của Nga.

Nhưng trong bức tranh toàn cảnh, mặc dù Moscow có thể hy vọng đạt được nhiều thắng lợi hơn nhưng họ đã đạt được mục tiêu là tăng áp lực chung lên Kiev và buộc họ phải rút các đơn vị ra khỏi các mặt trận khác.

"Tôi nghĩ họ muốn thu hút càng nhiều lực lượng càng tốt tới đây, và sau đó bắt đầu điều gì đó theo hướng khác, có thể ở  Donetsk", Artist - thuộc lữ đoàn được chuyển đến Kharkov từ Chasiv Yar, nơi vẫn là một tâm chấn sôi sục - chia sẻ.

Khi các bước tiến của Nga bị chậm lại trên các chiến trường được bảo vệ bởi các đơn vị Ukraine bao gồm lữ đoàn 42 và Khartiia, trọng tâm chuyển sang cuộc chiến đô thị ở Volchansk, một thành phố nhỏ chỉ cách biên giới 5km.

Tại đây, Moscow đã có thể tập trung hỏa lực, nổi tiếng nhất là bom lượn, gây ra hiệu ứng khủng khiếp, gần như san bằng hoàn toàn thành phố chỉ sau vài tuần giao tranh.

Andrii "Khotabych", một người lính trinh sát của Lữ đoàn xung kích đường không số 82 Ukraine, cho biết, dưới sự hỗ trợ của pháo kích, các nhóm bộ binh Nga - bao gồm nhiều binh sĩ hợp đồng, lính dù và thậm chí cả đặc nhiệm Akhmat của Chechnya - đã xâm nhập thành phố, đánh chiếm từng tòa nhà đổ nát.

Lữ đoàn, được chuyển đến Vovchansk từ tỉnh Zaporizhia, nơi nó đóng vai trò then chốt trong cuộc phản công mùa hè năm ngoái của Ukraine.

Khotabych, 39 tuổi, cho biết: "Họ ở khắp mọi nơi, giống những con kiến. Mọi việc rất khó khăn, mức độ tàn phá thật điên rồ. Tôi chưa từng chứng kiến cường độ pháo kích và giao tranh thế này ở chảo lửa Bakhmut".

Nhóm của Khotabych đi vào và ra khỏi thành phố trong các nhiệm vụ kéo dài vài ngày, sử dụng cả UAV và chiến thuật trinh sát trên mặt đất kiểu cũ, hai lần tham gia các cuộc đọ súng tầm gần với lực lượng Nga.

"Chúng tôi đã hạ gục rất nhiều người trong số họ, tất cả thiết bị của họ đều đang cháy", anh nói.

Theo Khotabych, có thời điểm quân Nga đã chiếm được 2/3 khu vực đô thị của Volchansk, nhưng giờ đã bị đẩy lùi qua sông Volcyha đến vùng ngoại ô phía bắc thành phố.

Việc kiểm soát Volchansk vẫn còn nhiều tranh cãi, và mặc dù các lực lượng Kiev đang giữ vững vị thế theo thời gian, các chiến thuật táo bạo của đối phương vẫn đe dọa và đặt ra thách thức cho các đơn vị phòng thủ vốn đã quá căng thẳng.

"Điều khó khăn nhất là bạn cảm thấy kiệt sức sau một thời gian. Họ cứ tràn lên, liên tục và liên tục", Khotabych nói. "Chúng ta không có đủ người, ngay cả người mạnh nhất cũng cạn kiệt sức lực sau một thời gian, cả về thể chất lẫn tinh thần".