Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng phát biểu tại phiên họp sáng 8/5.

Khâu đầu tư ban đầu chưa được giám sát

Sáng ngày 8/5,ểngiáởkhâuđầutưlàkẽhởnhiềunăcentral vs tại phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) về tình hình kinh tế xã hội và ngân sách nhà nước (NSNN), một vấn đề được thành viên UBTVQH nêu ra là hiện tượng chuyển giá ở các doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) dường như đang diễn biến ngày càng nghiêm trọng.

Theo Trưởng ban Công tác đại biểu Trần Văn Tuý, báo cáo của Chính phủ cho thấy, thu từ khu vực FDI không đạt dự toán, số DN FDI báo lỗ tăng, trong khi hoạt động sản xuất kinh doanh của khu vực này rất tốt, doanh thu tăng 28%, tài sản tăng mạnh... Do đó, cần có đánh giá cụ thể về chuyện có hay không tình trạng chuyển giá gia tăng. Bên cạnh đó, ông Trần Văn Tuý cũng đề cập đến sự thiếu liên kết giữa khu vực DN trong nước và khu vực DN FDI, khiến việc thu hút FDI không đạt hiệu quả như kỳ vọng.

Trả lời về ý kiến này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, đã có báo cáo liên quan đến tình hình các DN FDI. Năm 2018, ngành Tài chính đã thanh tra, kiểm tra 95.940 cuộc, xử lý thu về ngân sách 19.000 tỷ đồng và thực tế đến hết năm đã thu về 14.740 tỷ đồng. Ngoài ra, toàn ngành đã xử lý giảm lỗ 40.900 tỷ đồng. Tương tự, năm 2017 qua thanh tra, kiểm tra đã xử lý giảm lỗ 37.000 tỷ đồng.

Đánh giá đây là thực trạng rất nghiêm trọng, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho rằng, đây là lý do Luật Quản lý thuế cần phải nêu rõ trách nhiệm của các cơ quan trong quản lý FDI, từ khâu đầu tư đến khâu sản xuất.

Trong xử lý chuyển giá, cơ quan tài chính đã rất cố gắng, nỗ lực trong việc thanh tra, kiểm tra hàng năm. Tuy nhiên, đây mới chỉ kiểm tra được ở khâu sản xuất, kinh doanh, còn ở khâu đầu tư ban đầu chưa được giám sát. "Chuyển giá là câu chuyện dài, phải đánh giá và có thêm nhiều giải pháp nữa" - Bộ trưởng Bộ Tài chính nhận định.

Hiện tượng lỗ giả, lãi thật đã xảy ra rất lâu

Từ lĩnh vực quản lý đầu tư, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng cho rằng, chuyển giá là câu chuyện dài từ 30 năm nay. Chuyển giá xảy ra ở 2 khâu, khâu đầu tư ban đầu và khâu sản xuất, kinh doanh. Ở khâu sản xuất kinh doanh, Bộ Tài chính đã làm công tác thanh tra, kiểm tra hàng năm.

Ở khâu đầu tư ban đầu, Luật Đầu tư trước đây có quy định, yêu cầu phải giám định tài sản đầu tư ngay sau khi đầu tư xong để xác định giá trị tài sản chính thức, từ đó tính khấu hao và hạch toán thu nhập chịu thuế. Tuy nhiên, thực tế triển khai quy định này khi đó gặp rất nhiều khó khăn. Năm 1992, chúng ta đã thuê một công ty giám định độc lập để giám định 17 dự án thì cả 17 dự án đều sai phạm, nhưng khi đưa ra xử lý về pháp lý thì xảy ra tranh cãi vô cùng phức tạp.

Sau đó, Luật Đầu tư mới đã bỏ điều khoản này, theo hướng để DN tự giác. Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, "không thể để họ tự giác được nữa".

"Sau khi đánh giá 30 năm thu hút FDI, chúng tôi thấy đây vẫn là kẽ hở. Ví dụ, khi họ chỉ đầu tư 10 triệu USD nhưng khai 20 triệu USD, thì toàn bộ khấu hao tài sản cố định họ rút ra được hết, làm giảm thu nhập chịu thuế. Đây là hiện tượng lỗ giả, lãi thật, xảy ra rất lâu rồi" - Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nói.

Để khắc phục phần nào vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết khi sửa Luật Đầu tư tới đây sẽ đưa vào điều khoản, trong trường hợp cần thiết, Nhà nước có thể thuê công ty giám định giám định lại tài sản đầu tư.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại phiên họp sáng 8/5. Ảnh: PV

Xây dựng dự toán phù hợp hơn

Về việc thiếu liên kết giữa hai khu vực DN, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định đang tồn tại sự lệch pha giữa hai khu vực, mà chúng ta hay gọi là hai nền kinh tế trong một quốc gia.

Nguyên nhân có nhiều, trong đó tựu chung có hai vấn đề lớn. Một là trình độ, năng lực của hai khối DN lệch nhau về công nghệ, nguồn vốn, khả năng tham gia thị trường, kết nối,... Hai là khi các nhà đầu tư lớn vào Việt Nam họ thường kéo mạng lưới đi theo, một phần do DN trong nước không đáp ứng được yêu cầu để tham gia chuỗi của họ. Ngược lại, DN trong nước cũng không mạnh dạn đầu tư, e ngại khi đầu tư xong lại không được tham gia mạng lưới…

Tới đây, trong đề án sẽ được báo cáo Bộ Chính trị về việc định hướng lại thu hút FDI có chọn lọc trong giai đoạn tới, sẽ đưa ra một số chính sách, gắn với ưu đãi, khuyến khích DN FDI kết nối với DN trong nước, chuyển giao công nghệ cho DN trong nước. "Trước đây chủ yếu là kêu gọi nhưng không hiệu quả. Sắp tới phải có chính sách, ưu đãi cụ thể" - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Liên quan đến việc thu từ khu vực DN FDI không đạt dự toán, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết nguyên nhân đầu tiên là do làm dự toán quá cao. Năm 2016, chúng ta giao dự toán thu từ FDI tăng 12,8%, trong khi tốc độ tăng GDP năm 2016 là 6,21%. Năm 2017, dự toán giao tăng thu chung là 18,1%, trong đó khu vực FDI tăng 23,4%, rất cao so với mức tăng GDP năm 2017 là 6,81% và lạm phát 4%. Tương tự, dự toán thu năm 2018 của khu vực FDI tăng 30,1%, quá cao so với tăng trưởng kinh tế là 7,08% và lạm phát 4%.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết đã báo cáo Quốc hội và rút kinh nghiệm trong việc xây dựng dự toán năm 2019 để giao dự toán hợp lý hơn với giữa các khu vực kinh tế và các địa phương.

Hoàng Yến

(责任编辑：Cúp C1)