Trong trồng trọt cây ăn trái, hay canh tác lúa và rau màu việc tuân thủ nguyên tắc cơ bản trồng và chăm cây khoẻ bằng chọn giống tốt, đủ tiêu chuẩn, khả năng thích nghi cao và bảo vệ tốt thiên địch để giúp khống chế, ngăn chặn nhiều loại sâu bệnh nguy hại trong từng mùa vụ là 2 yếu tố cực kỳ quan trọng, nhằm đỡ phải dùng thuốc bảo vệ thực vật gây nhiễm bẩn cho sản phẩm và độc hại cho người tiêu dùng.

Trong trồng trọt cây ăn trái, hay canh tác lúa và rau màu, việc tuân thủ nguyên tắc cơ bản trồng và chăm cây khoẻ bằng chọn giống tốt, đủ tiêu chuẩn, khả năng thích nghi cao và bảo vệ tốt thiên địch để giúp khống chế, ngăn chặn nhiều loại sâu bệnh nguy hại trong từng mùa vụ là 2 yếu tố cực kỳ quan trọng, nhằm đỡ phải dùng thuốc bảo vệ thực vật gây nhiễm bẩn cho sản phẩm và độc hại cho người tiêu dùng.

Bởi lẽ, trong hệ sinh thái tự nhiên luôn có mối quan hệ dinh dưỡng, các thành phần loài luôn khống chế lẫn nhau để chúng tồn tại hài hoà về số lượng, đó là sự đấu tranh sinh học trong tự nhiên. Trong sản xuất nông nghiệp nên lợi dụng đặc tính này để áp dụng biện pháp đấu tranh sinh học và dùng cách phòng trừ sinh học bằng các loài thiên địch, nhằm khống chế các loài sâu hại nhân mật số, hạn chế sự can thiệp bằng biện pháp hoá học.

Ảnh minh hoạ

Thiên địch là các loài côn trùng có ích đã có sẵn trong tự nhiên, chúng sử dụng nguồn thức ăn chính là sâu hại có mặt trên đồng ruộng, trong vườn cây. Do đó, chúng có tác dụng kềm hãm mật độ sâu hại một cách đáng kể. Nhưng có điều quan tâm là khả năng sinh sản nhân mật số của chúng kém hơn các loài sâu hại, nên cần được bảo vệ bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho chúng trú ngụ và không phun thuốc bảo vệ thực vật bừa bãi lên đồng ruộng, vườn cây khi mật số sâu bệnh gây hại chưa tới ngưỡng phải phòng trị. Ðó là nhằm bảo vệ thiên địch, mà cũng là một biện pháp đấu tranh sinh học rất kinh tế trong quản lý dịch hại tổng hợp.

Một số loại thiên địch có ích phổ biến đã được biết đến và rất cần được bảo vệ, vì chúng là kẻ thù tự nhiên của dịch hại, góp phần khống chế, tiêu diệt dịch hại, như các loại ong ký sinh trên trứng bọ xít, trứng sâu đục thân, trên sâu non, sâu cuốn lá lúa, ruồi đầu to ký sinh rầy, nhện Lycosa speudoannulata ăn sâu hại, chuồn chuồn kim, bọ rùa đỏ ăn rầy nâu, mèo, rắn bắt chuột... và các loại nấm ký sinh trên rầy nâu, trên bọ xít đen…

Nếu nông dân có ý thức bảo vệ tốt các loài thiên địch có ích trong vườn cây, trên ruộng lúa hay trên từng luống rau màu và không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật gốc hoá học bừa bãi, mà chỉ dùng thuốc có tính chọn lọc cao hay thuốc có gốc vi sinh trong bảo vệ cây trồng, thì sẽ không gây ô nhiễm môi trường, môi sinh.

Bảo vệ thiên địch là bảo vệ sức khoẻ cho nhà nông, người tiêu dùng, duy trì sự cân bằng sinh học có lợi cần thiết trong từng hệ sinh thái. Muốn thế cần tạo môi trường thuận lợi cho thiên địch phát triển mật số, như áp dụng các kỹ thuật làm đất, vệ sinh đồng ruộng, hệ thống canh tác hợp lý.

Trên ruộng lúa nên áp dụng mô hình canh tác theo công nghệ sinh thái “ruộng lúa bờ hoa” bằng cách dọc quanh bờ mẫu, xa xa nên tạo một khoảnh đất trống áng chừng vài mét vuông (ngang 50-60 cm, dài vài mét) và trồng các loại rau quả có hoa như đậu bắp, các loại đậu… hay những loại hoa nhiều màu sắc, nhiều phấn hoa, như hoa sao nhái, hướng dương…

Trên bờ rẫy rau màu cũng thế, ngoài các đối tượng rau, củ, quả cho thu nhập chính cũng nên trồng xen một vài loại rau màu có hoa nhiều phấn, màu sắc sặc sỡ, có hương thơm để dẫn dụ các loài côn trùng có ích đến sinh sản, giúp cân bằng sinh học để đỡ phun thuốc độc hại, nhằm tạo ra nông sản an toàn cho người tiêu dùng.

Còn trong vườn cây ăn trái hãy thả kiến vàng, trồng xen thêm nhiều loài rau có hoa sặc sỡ, có mật ngọt, hương thơm để thu hút côn trùng có ích đến ăn phấn hoa, hút mật và sinh sản phát triển, vừa thụ phấn cho cây trồng vừa gây đàn thiên địch bảo vệ vườn cây.

Bảo vệ tốt thiên địch là không gây bất lợi hay tiêu diệt côn trùng có ích bừa bãi bằng các loại thuốc hoá học, nhất là các loại thuốc diệt cỏ. Chỉ khi thật cần thiết buộc phải dùng thuốc thì nên cân nhắc, dựa vào ngưỡng kinh tế và thực hiện theo “nguyên tắc bốn đúng”. Chỉ chọn sử dụng những loại thuốc chọn lọc, thuốc có phổ tác động hẹp, hay ưu tiên sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật sinh học để chỉ diệt trừ dịch hại, bảo vệ thiên địch có ích, an toàn với sức khoẻ con người và môi trường. Ðó cũng là áp dụng biện pháp đấu tranh sinh học một cách tích cực và sẽ có tác dụng an toàn lâu dài./.

Nguyễn Văn Thước

(责任编辑：La liga)