Năng suất lao động giảm đang là thách thức lớn của tăng trưởng kinh tế. Ảnh: Nguyễn Huế

Theăngsuấtlaođộnggiảmlàtháchthứclớnnhấtcủatăngtrưởngkinhtếfiorentina vs empolio báo cáo tổng quan Việt Nam 2035 do Ngân hàng Thế giới (WB) và Bộ Kế hoạch – Đầu tư thực hiện, đến năm 2035, Việt Nam sẽ là một nước có thu nhập trung bình (GDP đầu người đạt 22.000 USD), tiến tới một xã hội thịnh vượng, sáng tạo, công bằng và dân chủ.

Mặc dù vậy, theo ông Sandeep Mahaijan, Chuyên gia kinh tế trưởng WB, tăng trưởng năng suất giảm là thách thức lớn nhất đối với khát vọng tăng thu nhập của Việt Nam đến năm 2035.

Theo thống kê của WB từ những năm 1990, tăng trưởng năng suất của Việt Nam đã trên đà giảm xuống. Nếu tính trung bình trong 3 năm liên tiếp, từ năm 2010 trở lại đây năng suất lao động chỉ đạt mức tăng trưởng 3% so với mức tăng 7% của giai đoạn những năm 1990. Nguyên nhân là do năng suất lao động của khu vực nhà nước và tư nhân đều kém hiệu quả.

Trong đó năng suất trong khu vực Nhà nước còn thấp do quyết định đầu tư công kém hiệu quả. Nguyên nhân là do các cơ quan nhà nước còn phân tán và thiếu phối hợp khi ra quyết định. DN Nhà nước sản xuất kém hiệu quả, sử dụng không hiệu quả các nguồn tài nguyên khan hiếm.

Trong khi đó năng suất ở khu vực ngoài quốc doanh cũng giảm mạnh. Nguyên nhân là do không có cơ sở thể chế cho một nền kinh tế thị trường phát triển vì khung chính sách và khả năng thực thi còn yếu; khuôn khổ pháp lí để bảo vệ quyền đối với tài sản tư nhân chưa phát triển. Bên cạnh đó thị trường đất đai và vốn kém phát triển tùy thuộc vào những quyết định hành chính tùy tiện. Cùng với đó, năng suất lao động trong nông nghiệp thấp do thị trường đất đai không vận hành đúng hạn chế tập trung nắm giữ đất đai. Nhà nước can thiệp quá nhiều, chú trọng vào sản xuất gạo và hạn chế đổi mới và sự xuất hiện của các chuỗi cung ứng nông nghiệp. Liên kết chuỗi cung ứng yếu giữa DN trong nước và DN FDI, hạn chế chuyển giao công nghệ và bí quyết kinh doanh.

Cùng quan điểm như trên, Chuyên gia kinh tế cao cấp Phạm Chi Lan cho rằng năng suất thấp và sụt giảm đang là một trong 4 mối lo lớn của Việt Nam về tăng trưởng kinh tế. Phân tích nguyên nhân năng suất của khu vực tư nhân trong nước giảm sút, bà Phạm Chi Lan cho rằng, các DN tư nhân trong nước thường rất nhỏ do vậy khó có thể tăng năng suất bằng hiệu quả kinh tế nhờ quy mô chuyên môn hóa và đổi mới sáng tạo, là những nhân tốt đảm bảo tăng trưởng bền vững trong dài hạn. Các DN nhỏ đang ngày càng trở nên thâm dụng vốn nhưng do thiếu hiệu quả kinh tế về quy mô nên năng suất vốn của DN đó bị suy giảm. Các DN tư nhân lớn không chỉ ít về số lượng mà thường kém hiệu quả hơn hơn cả các DN nhỏ khi họ tập trung phần lớn đất đia và tài sản vốn vào các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bất động sản và xây dựng, là các lĩnh vực có mức tăng trưởng năng suất thuộc loại thấp nhất Việt Nam.

Từ thực trạng trên, các chuyên gia cho rằng, điều kiện tiên quyết để Việt Nam đạt được các mục tiêu về thu nhập vào năm 2035 là khôi phục tăng trưởng năng suất. Trong đó các biện pháp cải cách trước mắt là tạo môi trường thuận lợi để nâng cao năng lực cạnh tranh và năng suất của khu vực tư nhân trong nước. Bên cạnh đó cải cách toàn diện khu vực DN Nhà nước; tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo định hướng thị trường, thương mại hóa và giảm mạnh sự can thiệp của Nhà nước. Tận dụng các cơ hội ngoại thương, tham gia hiệu quả các chuỗi giá trị toàn cầu.

Về dài hạn cần ngăn ngừa những trở ngại đối với tăng trưởng sau khoảng một thập niên nữa và tạo những cơ cấu vững chắc hơn về học tập đổi mới và sáng tạo, tăng cường hiệu tích cực của sự kết tụ các hoạt động kinh tế trong quá trình đô thị hóa và đảm bảo bền vững về môi trường.

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)