1. Hải trình táo bạo

Quốc hội khóa XV ra mắt trong bối cảnh toàn cầu,ìnnămhaitiếngVÌDÂgetafe – sevilla trong đó có cả Việt Nam, cực kỳ bất thường. Nhưng có vẻ như sự bất thường lại là cơ hội để Quốc hội làm được những điều phi thường.

Những tháng ngày qua đang đi vào lịch sử trăm năm có một khi thế giới gặp phải vô vàn biến cố kỳ dị, kỳ lạ và đầy bất trắc. Lần đầu tiên, nhân loại trải qua một đại dịch với quy mô chưa từng có, tổn thất vượt xa mọi dự đoán. Kể từ sau Chiến tranh lạnh, chưa bao giờ môi trường chính trị, kinh tế và an ninh quốc tế lại đứng trước nhiều khó khăn, thách thức như hiện nay.

Tác động dai dẳng, phức tạp của đại dịch, cộng với những căng thẳng, xung đột địa chính trị, cạnh tranh chiến lược nước lớn, những chao đảo của thị trường lương thực, năng lượng, tài chính - tiền tệ, sự đứt gãy của các chuỗi cung ứng, đã xóa đi nhiều thành quả giảm nghèo, phát triển của hàng thập kỷ qua và đang gây ra những khó khăn to lớn, đa chiều, cả trước mắt và dài hạn đối với nhiều nước trên thế giới.

Nhưng bức tranh toàn cầu không chỉ có những gam màu tối. Tất cả vẫn lạc quan và hy vọng về tương lai. Thế giới đang dần vượt qua đại dịch Covid-19. Dịch bệnh không khiến “ngôi nhà chung” sụp đổ mà khiến nó trở nên mạnh mẽ và đoàn kết hơn. Thế giới là vậy và Việt Nam cũng như vậy.

Lúc bão tố, thay vì lựa chọn cách tìm nơi tránh trú chờ đến lúc “sau cơn mưa trời lại sáng”, Quốc hội Việt Nam vẫn quyết định “dong buồm ra khơi”, đổi mới toàn diện ở cả ba lĩnh vực lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

2. Cộng đồng trách nhiệm

Kế thừa và phát huy những thành tựu của thế hệ lãnh đạo đi trước, Quốc hội Khóa XV luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, đoàn kết, dân chủ, tập trung cao độ, phát huy trí tuệ, tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển nhanh và bền vững đất nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Với phương châm “chủ động, trí tuệ, đoàn kết, đổi mới và trách nhiệm”, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và quyết tâm cao, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Quốc hội Khóa XV đã đạt được một số thành tựu.

Một số thành tựu có thể dễ dàng nhìn thấy ở những “lần đầu tiên”. Như, ở lĩnh vực lập pháp, lĩnh vực căn bản và quan trọng nhất của Quốc hội. Ngày 14/10/2021, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 19-KL/TW về định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV theo đề nghị của Đảng đoàn Quốc hội. Đây là lần đầu tiên Bộ Chính trị có kết luận về vấn đề này làm cơ sở, định hướng cho cả nhiệm kỳ Quốc hội.

Kết luận số 19 của Bộ Chính trị đã được triển khai hết sức bài bản, nhanh chóng, khẩn trương, nghiêm túc và đạt được những kết quả hết sức quan trọng. Phải là đặc biệt khát khao đổi mới thì Đảng đoàn Quốc hội mới có thể đưa ra đề nghị như vậy. Bởi theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Quốc hội chỉ quyết định chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm chứ không có chương trình cả nhiệm kỳ.

Nhưng nếu cứ giữ cách làm như cũ, sẽ tiếp tục dẫn đến tình trạng bị động, lúng túng và thiếu toàn diện trong công tác lập pháp. Đảng đoàn Quốc hội đã quyết tâm trình với Bộ Chính trị để ban hành Kết luận 19. Kết luận của Bộ Chính trị là định hướng xây dựng pháp luật của cả nhiệm kỳ để cụ thể hóa và thể chế hóa tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII; tạo điều kiện cho Quốc hội, Chính phủ, Tòa án Nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước và các cơ quan hữu quan chủ động hơn, bao quát hơn trong trong xây dựng pháp luật – chức năng căn bản và quan trọng nhất của Quốc hội.

3. Rầm rập “ra trận”

Khát khao đổi mới trong lĩnh vực giám sát có vẻ còn mãnh liệt hơn và người dân đã được chứng kiến một cuộc “ra trận” với quy mô lớn chưa từng có vào mặt trận chống lãng phí.

Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Quốc hội Khóa XV đã xác định việc đổi mới và đẩy mạnh công tác giám sát là khâu trọng tâm, then chốt để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội với nhiều đổi mới như lần đầu tiên, các đoàn giám sát có sự tham gia của lãnh đạo một số cơ quan như: Ban Tổ chức Trung ương, Kiểm toán Nhà nước, các chuyên gia là lãnh đạo các bộ, ngành và đặc biệt là sử dụng tối đa, có hiệu quả các kết quả, kết luận thanh tra, kiểm tra, kiểm toán.

Nét mới nữa trong giám sát là tiến hành sớm, song hành cùng với quá trình điều hành. Việc lựa chọn các chuyên đề giám sát có những nội dung là hậu kiểm nhưng có những nội dung là tiền kiểm và có những nội dung đòi hỏi song hành cùng với quá trình điều hành. Khi thực hiện điểm mới này, như thời điểm lựa chọn chuyên đề giám sát về quy hoạch, nhiều ý kiến đặt vấn đề tại sao Quốc hội lại tiến hành giám sát sớm như thế, khi cả nước mới ban hành được một quy hoạch duy nhất cấp tỉnh là Bắc Giang và một quy hoạch duy nhất của vùng là vùng đồng bằng sông Cửu Long và một quy hoạch quốc gia duy nhất đó là quy hoạch về sử dụng đất đai. Hầu như mọi công tác mới chỉ ở giai đoạn khởi động.

Nếu giám sát theo hình thức hậu kiểm hoàn toàn thì tác động vào cuộc sống rất chậm. Quốc hội đã cùng Chính phủ nhìn nhận rằng lĩnh vực quy hoạch còn rất nhiều tồn đọng, nhiều vướng mắc và phải khẩn trương rà soát lại các quy định pháp luật. Qua giám sát và nghị quyết giám sát của Quốc hội ban hành tại Kỳ họp thứ 3, đã góp phần tháo gỡ vướng mắc trực tiếp trước mắt và có những định hướng cho cả lâu dài và tạo được sự đồng thuận trong nhận thức từ trung ương đến địa phương về công tác quy hoạch.

Nhiều đại biểu Quốc hội đều thấy rằng giám sát đã qua thời “cưỡi ngựa xem hoa” khi mỗi người đều phải “gùi” cả tạ tài liệu khi “xung trận”. Điển hình như cuộc “hành quân” vào mặt trận chống lãng phí. Giám sát tối cao về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là chuyên đề giám sát được cử tri, nhân dân cả nước và dư luận đặc biệt quan tâm, có quy mô và lực lượng huy động tham gia rất lớn, bao gồm cả 63 Đoàn đại biểu Quốc hội và hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra Chính phủ; được tiến hành công phu, bài bản và thực sự là cuộc tổng rà soát khá toàn diện về thực trạng công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong phạm vi cả nước.

4. Chưa có tiền lệ

Ngay cả ở lĩnh vực quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, tưởng như cực kỳ khuôn mẫu, nhưng giờ cũng đã xuất hiện những “lần đầu tiên”. Về công tác quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, Quốc hội Khóa XV đã kiện toàn công tác nhân sự và quyết định hệ thống các kế hoạch giai đoạn 5 năm 2021 - 2025. Đặc biệt, ngay tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 30/2021/QH15, trong đó quy định các biện pháp cấp bách, chưa có tiền lệ, tạo cơ sở pháp lý quan trọng để Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các địa phương chủ động, linh hoạt hơn trong chỉ đạo, điều hành công tác phòng, chống dịch Covid-19, kịp thời kiểm soát, ngăn chặn, đẩy lùi dịch bệnh, thể hiện sự quyết đoán và tinh thần trách nhiệm cao của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) luôn chia sẻ, sát cánh, đồng hành với cả hệ thống chính trị và các cơ quan hữu quan vì mục tiêu trước hết và trên hết là chăm sóc và bảo vệ sức khỏe, sự an toàn của nhân dân. Quốc hội cũng đã thông qua các nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hải Phòng, tỉnh Nghệ An, tỉnh Thanh Hóa và Thừa Thiên - Huế.

Tại Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, tháng 1/2022, Quốc hội Khóa XV đã thông qua nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025; Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Cần Thơ.

Tại Kỳ họp thứ 3, lần đầu tiên tại một kỳ họp, Quốc hội đã xem xét, thông qua chủ trương đầu tư 5 dự án quan trọng quốc gia về giao thông trọng điểm, cấp bách, bảo đảm quốc phòng, an ninh, có tác động lan tỏa, tăng cường liên kết vùng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Toàn cảnh Kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XV, tháng 11/2022.

Còn tại phiên họp bất thường ngày 6/7/2022, UBTVQH đã thông qua Nghị quyết về mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn nhằm góp phần bình ổn giá xăng, dầu trong nước trước bối cảnh biến động của tình hình giá xăng, dầu thế giới, góp phần vào thực hiện chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội cũng như giải quyết khó khăn cho đời sống người dân và doanh nghiệp…

5. Một quyết định: “Lùi”

Tại kỳ họp cuối cùng của năm 2022, mặc dù rất sốt ruột, nhưng Quốc hội vẫn quyết định lùi thông qua dự thảo Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) để có thêm thời gian đánh giá các chính sách và các sửa đổi. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ quan tâm đến từng điều khoản sửa đổi và luôn nhắc đi nhắc lại rằng “dù rất cần đẩy nhanh tiến độ nhưng trách nhiệm của chúng ta với dân là rất lớn nên phải nghiên cứu kỹ lưỡng”.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì Tọa đàm chuyên gia về dự thảo Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi), tháng 8/2022. Ảnh: Lê Thao

Còn về việc lấy ý kiến nhân dân về dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), người đứng đầu Quốc hội nhấn mạnh yêu cầu đây là công việc đặc biệt quan trọng. “Mọi quyết sách đều phải lấy người dân và doanh nghiệp là trung tâm”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ: “Trong các đối tượng lấy ý kiến cần xác định cụ thể nội hàm “Nhân dân” là những ai. Nếu chỉ chung chung thì không kêu gọi, thu hút được sự quan tâm của nhân dân”. Cũng theo ông, dự kiến khung thời gian tổ chức xin ý kiến các tầng lớp nhân dân, các cấp, các ngành, các giai tầng xã hội lại trùng vào dịp Tết Âm lịch và Tết Dương lịch, do đó, cần nới khung thời gian để bảo đảm được yêu cầu và phải bảo đảm việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân được thực hiện hiệu quả nhất, thực chất nhất, thực sự phát huy được dân chủ và trí tuệ của toàn dân.

(责任编辑：Cúp C1)