Vaccine thú y vốn là một ngành kinh doanh có điều kiện bảo quản rất khắt khe. Chỉ cần nhiệt độ bảo quản giảm hoặc tăng vài độ là chất lượng và thời gian sử dụng của vaccine đã khác. Tuy nhiên tại đường Trường Chinh,ắcxinTrungQuốctrànlangiárẻgiậtmìthứ hạng của đội tuyển bóng đá quốc gia kazakhstan Hà Nội - nơi được coi là chợ thuốc thú y lớn nhất miền Bắc, vaccine lại được mua, bán tự do với một cách bảo quản không thể sơ sài hơn.

Đường Trường Chinh nơi cung cấp các loại vaccine thú y.

Cả một dãy các ki ốt chuyên kinh doanh thuốc thú y, thức ăn chó, mèo, nằm ngay sau tòa nhà của Cục Thú y và Viện Thú y Trung ương. Tạt vào một kiốt, chúng tôi hỏi mua loại vaccine để tiêm phòng dịch tai xanh cho lợn, bà chủ cửa hàng nói: “Hiện nay chúng tôi đang bán 2 loại vaccine tai xanh. Tất cả đều là hàng của Trung Quốc sản xuất, nhưng khác nhau là một loại được nhập về qua Công ty cổ phần Thuốc thú y Trung ương 1 (Vinavetco), còn loại kia thì… xách tay thẳng về các đại lý”.

Theo người bán hàng giải thích, do là hàng xách tay không mất thuế nên giá cả cũng khác nhau. Loại vaccine của Vinavetco nhập khẩu chia làm hai loại: “liều 10” (tức mỗi lọ vaccine gồm 10 liều, tiêm cho 10 con lợn) giá 380.000 đồng (thực tế giá bán của công ty chỉ có 330.000 đồng/lọ), còn “liều 20” có giá 390.000 đồng/lọ. Còn hàng xách tay rẻ hơn, chỉ 6.000 đồng/liều. Mỗi lọ 20 liều là 120.000 đồng. Do giá vaccine của các công ty nhập khẩu hơi cao, nên loại vaccine Trung Quốc này được ưa chuộng lắm. Sau một hồi lân la trả giá chúng tôi chế đắt và tìm cách thoái lui.

Sang một cửa hàng khác, chúng tôi hỏi mua luôn vaccine tai xanh của Trung Quốc về tiêm cho đàn lợn, chỉ cần hỏi chúng tôi đàn lợn có bao nhiêu còn để chị tính liều và giá. Dứt lời, chị đi vào trong, lát sau mang ra một khay đá, bên trong lăn lóc những lọ thủy tinh nhỏ, toàn tiếng Trung Quốc. Trong mỗi lọ chứa một viên nhỏ như hạt ngô, màu trắng sữa.

Hướng dẫn qua cho chúng tôi cách sử dụng: “Lọ nhỏ là vaccine khô, lọ to là dung dịch muối. Đây là vaccine Trung Quốc, giá mỗi liều 6.000 đồng, mỗi lọ gồm 20 liều là 120.000 đồng”. Nhìn những lọ vaccine toàn chữ Trung Quốc mà không có dòng nhãn phụ nào bằng tiếng Việt, tôi thắc mắc: “Sao toàn tiếng Tàu thế? Biết tiêm thế nào?”. Chủ hàng trả lời như không: “Cứ pha lọ to, lọ nhỏ với nhau rồi tiêm cho lợn. To nhỏ đều tiêm được hết, nhưng phải tiêm lúc lợn khỏe mạnh”.  Cùng với đó, chị lấy 2 chai nước lọc Lavie đã đóng đá, cho tất cả vào một cái túi nilon cùng lọ vaccine, cuộn chặt lại, thậm chí chủ cửa hàng còn khuyên người mua có thể để trong ngăn mát tủ lạnh.

Vaccine được cho là xách tay từ Trung Quốc về.

Tỏ ra sửng sốt trước cách bảo quản vaccine thì chị chủ hàng trấn an: “Cứ yên tâm, không sao đâu. Chúng tôi còn thường xuyên đóng hàng vào thùng, gửi xe khách hoặc tàu vào tận miền Nammà vaccine vẫn dùng tốt”. Ham rẻ và hám lợi là hai yếu tố để hàng nghìn liều vaccine thú y đã được bán theo cách này.

Theo PGS.TS Lê Văn Năm - người có 30 năm làm việc trong lĩnh vực thuốc thú y, để một sản phẩm vaccine thú y lưu thông trên thị trường, các cơ quan chức năng phải mất cả năm để kiểm nghiệm, khảo nghiệm. Còn với  những lọ vaccine trôi nổi giá rẻ đang tìm mọi cách đến tay người dùng, mối nguy hiểm không chỉ dừng lại ở người chăn nuôi.

“Vaccine trôi nổi trong đó nó chứa gì chúng ta không biết được. Cơ quan quản lý không biết, người dân càng không biết và điều nguy hiểm hơn là đôi khi chính loại vaccine này là nguồn đem bệnh mới về Việt Nam”, PGS.TS Lê Văn Năm - chuyên gia thú y nói.

Trước thực trạng, Phó Cục trưởng Cục Thú y, bà Nguyễn Thu Thủy cho biết, không chỉ vaccine tai xanh mà tất cả các loại vaccine lưu hành trên thị trường nhưng không có nhãn mác, xuất xứ bằng tiếng Việt theo quy định thì đều là hàng nhập lậu. Đây cũng là lần đầu tiên thị trường xuất hiện loại vaccine trôi nổi như vậy.

Lãnh đạo Cục  Thú y cũng khẳng định, với vaccine tai xanh, Cục Thú y chỉ cho phép lưu hành 7 loại do 5 đơn vị được phép nhập khẩu về Việt Nam. Nhưng, ngoài nhãn mác của nhà sản xuất thuộc nước nhập khẩu, còn buộc phải gắn nhãn phụ bằng tiếng Việt trên từng lọ vaccine, ghi rõ thông tin về nguồn gốc xuất xứ, đơn vị nhập khẩu và phân phối, điều kiện bảo quản...

Theo bà Nguyễn Thu Thủy, điều bất thường và đáng nghi ngờ về chất lượng của vaccine “siêu rẻ”, trôi nổi từ Trung Quốc là giá chỉ có 6.000 đồng/liều. Trong khi hiện nay, các loại vaccine tai xanh nhập khẩu rẻ nhất cũng phải 30.000 đồng/liều (loại nhược độc), kể cả vaccine vô hoạt thì cũng chỉ rẻ hơn chút ít. Đáng lo ngại hơn, người ta đang mua bán, bảo quản, vận chuyển vaccine dễ dãi như vận chuyển… rau.

Theo quy định, khi vận chuyển vaccine cần phải tuân thủ điều kiện bảo quản nghiêm ngặt như: không được tiếp xúc với nhiệt độ cao, ánh sáng, phải bảo quản ở nhiệt độ dưới âm 15 độ C (có thể để được 18 tháng), nếu bảo quản ở nhiệt độ 2- 8 độ C thì chỉ được 6 tháng. Còn nếu ướp vào các chai nước đá rồi vận chuyển bằng xe máy, đi xa cả chục cây số, thậm chí gửi vào tận miền Namthì không còn tác dụng. Thậm chí,  khi tiêm vào lợn có thể phản tác dụng. 

Cục Thú y cũng cho rằng để có thể ngăn chặn việc mua bán vaccine  ở chợ thuốc thú y nằm sát ngay cạnh Cục, trách nhiệm thuộc về Chi cục Thú y Hà Nội…

Duy Anh 

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)