Quốc hội khóa XV (2021 - 2026) sắp qua nửa nhiệm kỳ với số lượng kỳ họp bất thường bằng số lượng kỳ họp bình thường - điều chưa từng có trong lịch sử 77 năm qua của Quốc hội Việt Nam. Có sự “bất thường” này là bởi “hơi thở cuộc sống” đã vào nghị trường nhanh hơn,ừcuộcsốngđếnnghịtrườdự đoán tỷ số tối nay với đòi hỏi cấp bách hơn. Khoảng cách từ cuộc sống đến nghị trường đã trở nên gần hơn bao giờ hết.

Bài 3: Kéo gần khoảng cách từ chính sách đến thực thi

Chính sách dù kịp thời, đúng đắn đến đâu mà thực thi kém hiệu quả, thì cũng làm giảm đi ý nghĩa, đôi khi còn gây “tác dụng ngược”. Chính vì thế, kéo gần khoảng cách từ chính sách đến thực thi là vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm.

“Nốt trầm” sau các quyết sách mạnh mẽ

Tại Kỳ họp thứ năm (dự kiến khai mạc ngày 22/5 tới), Quốc hội sẽ giám sát tối cao chuyên đề “Việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tếcơ sở, y tế dự phòng”. Như đã nói, Nghị quyết số 30/2021/QH15 ngày 28/7/2021 (Nghị quyết 30) của Quốc hội đã được Đoàn giám sát chuyên đề này đề cập với hai chữ “đặc biệt”.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã chọn 4 chuyên đề trình Quốc hội quyết định để Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội giám sát trong năm 2024. Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 (Nghị quyết 43) của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế- xã hội là một trong 4 chuyên đề đó.

Không cần chờ đến khi kết quả được thảo luận tại nghị trường, mà ngay trong quá trình giám sát, bên cạnh tác động tích cực, thì những “nốt trầm” của những quyết sách chưa từng có tiền lệ của Quốc hội (Nghị quyết 30 và Nghị quyết 43) đã được nhìn nhận.

Với Nghị quyết 30, Quốc hội đã dành thời gian thảo luận tại Kỳ họp thứ tư vào cuối năm 2022, thời điểm mà những cơ chế đặc biệt, đặc thù, đặc cách được quy định tại nghị quyết này chuẩn bị hết hiệu lực (ngày 31/12/2022). Song, chế độ, chính sách đối với người được điều động tham gia phòng, chống dịch Covid-19 vẫn chưa thanh toán xong, mà lý do không phải là thiếu tiền, thiếu kinh phí.

Một số chính sách đặc thù khác cũng được triển khai chậm, hoặc kém hiệu quả. Vì thế, tại Kỳ họp bất thường lần thứ hai (đầu tháng 1/2023), Quốc hội đã phải cho phép tiếp tục thực hiện một số chính sách trong phòng, chống Covid-19 và gia hạn đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn.

Với Nghị quyết 43, vốn của Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội, dù Ủy ban Thường vụ Quốc hội hơn một lần “bật đèn xanh” là sẵn sàng họp ngoài giờ, họp bất thường để xem xét, vẫn rất ì ạch.

Đặc biệt, gói hỗ trợ lãi suất 2% (tối đa 40.000 tỷ đồng) cho các doanh nghiệp thông qua hệ thống ngân hàngthương mại gần như đã “phá sản”, bởi đến hết năm 2022 mới giải ngân được 0,3%, dù theo đánh giá của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đây là chính sách được kỳ vọng sẽ giúp các doanh nghiệpnhanh chóng phục hồi sản xuất, kinh doanh sau Covid-19.

Nhiều doanh nghiệp rất muốn vay được theo gói hỗ trợ này, nhưng các ngân hàng thương mại ngần ngại trong giải ngân. Nguyên nhân là quy định để thực hiện còn chung chung, định tính, khiến nhiều ngân hàng e ngại, đã được VCCI phản ánh trong Báo cáo về dòng chảy pháp luật kinh doanh năm 2022 công bố trong tháng 3/2023.

Tháng 4/2023, Khảo sát Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) 2022 được công bố thêm lần nữa xác nhận, các doanh nghiệp rất khó tiếp cận gói hỗ trợ này. Nguyên nhân, có tới 74,8% doanh nghiệp cho biết, điều kiện cho vay khó khăn là trở ngại lớn nhất đối với các doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục tiếp cận khoản vay theo gói hỗ trợ lãi suất 2%.