Con người tàn phá mọi thứ trên con đường phát triển

Hơn 200 năm trước,Đạidịchthúcđẩydệtnêntấmvảixãhộimớithaychochiếcáosờnrátỷ số trận newcastle Thomas Malthus dự báo: “Cứ 25 năm, dân số sẽ tăng gấp đôi và tăng lên như vậy từ thời kỳ này sang thời kỳ khác theo cấp số nhân 1, 2, 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256. Trong khi đó, dựa vào quy luật độ màu mỡ đất đai giảm dần, của cải vật chất chỉ tăng theo cấp số cộng 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9…”. Từ đó, ông dự đoán, các nguồn tài nguyên trên trái đất sẽ cạn dần, dẫn tới nạn đói hàng loạt. Tiên đoán này có tầm ảnh hưởng mạnh đến mức được đưa vào giảng dạy trong các chương trình kinh tế ở các trường đại học trên toàn thế giới.

Hóa ra, dự báo trên là sai lầm. Điều ngược lại đã xuất hiện. Malthus đã sai ở “hai tội”. Về sự gia tăng dân số, con người đã kiểm soát được tỷ lệ sinh sản. Trong 200 năm qua, tiến bộ công nghệ trong nông nghiệp dẫn đến sản lượng tăng trưởng theo cấp số nhân, chứ không phải cấp số cộng. Các đổi mới công nghệ, năng suất lao động tăng nhanh, các nguyên tắc tổ chức xã hội hiện đại đã tạo ra tiến bộ ngoạn mục chống lại đói nghèo.

Malthus đã đánh giá thấp tiềm năng thay đổi trong công nghệ, văn hóa, xã hội và ý thức con người có thể cách mạng hóa mối quan hệ giữa nền kinh tế và mức sinh sản. Dân số thế giới tăng gấp 7 lần trong hai thế kỷ sau đó, nhưng nạn đói hàng loạt đã không xảy ra. Đó là điều đáng mừng và là thành quả lớn nhất của con người.

Malthus đã sai, nhưng không ai kết án ông về những dự báo với những kiến thức cổ điển của 200 năm trước. Còn cách những người quản lý ngày nay (khi năng suất lao động trong lĩnh vực nông nghiệp vẫn còn thấp), lại để cho hàng triệu héc-ta đất nông nghiệp bị chuyển hoá thành đất đô thị một cách thiếu cơ sở, ngay ở những quốc gia mà nông nghiệp vẫn là lĩnh vực kinh tế chủ lực lại được gọi là công trạng.

Con người ngày càng tàn phá thiên nhiên một cách tàn khốc và nhanh chưa từng có trong lịch sử. Bản chất các luận điểm phát triển trong thế giới hiện đại ngày nay, thực ra, là một khám phá mới về cách làm thế nào con người tàn phá thiên nhiên. Con người ngày nay có khả năng tự hủy hoại bản thân một cách khó tin.

Tác hại của chi tiêu khoa trương

Câu hỏi đặt ra là: con người tàn phá mọi thứ trên con đường phát triển như thế để làm gì? Thật đáng ngạc nhiên, câu trả lời cực kỳ đơn giản. Tất cả chỉ duy nhất cho mục đích tiêu dùng. Ở hầu hết các nước trên thế giới, kể cả Việt Nam, tiêu dùng chiếm gần 2/3 tổng thu nhập quốc dân GDP. Chúng được đưa vào “cỗ xe tam mã” kích thích tăng trưởng. Nhưng ít ai chú ý đến tiêu dùng có thật sự dẫn đến tăng trưởng bền vững hay không.

Phần lớn các khoản chi tiêu dùng ngày nay, đáng buồn thay, không nhằm vào việc mua sắm những thứ thiết yếu của con người, như lương thực, thực phẩm và những nhu cầu cần thiết của cuộc sống. Thay vào đó, tích lũy vật chất ngày nay chủ yếu thỏa mãn những mong muốn phi vật chất. Đồng hồ sáng bóng được đeo không phải để nhận biết thời gian, mà để cho người khác biết về địa vị xã hội của mình. Ví không dùng để đựng tiền, giày cao gót của Christian Louboutin được mua không phải vì giúp con người đi lại dễ dàng, mà bởi chúng truyền đi thông điệp về sự “hiểu biết”.