Thành lập địa điểm kiểm tra chuyên ngành tập trung là giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành tại các khu vực có lưu lượng hàng hóa XNK lớn. (Ảnh: N.Linh)

Song, sau một thời gian thực hiện, hiệu quả hoạt động của các địa điểm kiểm tra này chưa cao, số tờ khai đăng ký chưa nhiều.

Địa điểm đã có...

Theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan địa phương đã gấp rút làm việc với các cơ quan kiểm tra chuyên ngành, ký quy chế phối hợp, sắp xếp bố trí mặt bằng, địa điểm cho các cơ quan kiểm tra chuyên ngành làm việc. Cho đến tháng 1-2016, tại 7 khu vực cửa khẩu, cảng có lưu lượng hàng hóa XNK lớn đã thành lập được 9 địa điểm kiểm tra chuyên ngành.

Các địa điểm kiểm tra chuyên ngành này được các đơn vị quản lý đánh giá là tạo thuận lợi trong việc cung cấp, trao đổi thông tin, phối hợp chặt chẽ trong việc quản lý giữa cơ quan Hải quan và cơ quan quản lý chuyên ngành trong việc quản lý đối với hàng hóa thuộc trường hợp kiểm tra chuyên ngành, kịp thời phát hiện các lô hàng không đạt chất lượng. Đây được cho là bước cải cách hành chính lớn trong hoạt động kiểm tra chuyên ngành nhằm tạo thuận lợi cho DN. Như tại cảng Hải Phòng, nếu như trước đây DN đăng ký kiểm tra chuyên ngành tại đơn vị kiểm tra (thông thường là Hà Nội) sau đó chuyển xuống Hải Phòng để giải quyết thủ tục hải quan, thời gian trung bình khoảng 2 ngày, nay DN có thể đăng ký trực tiếp tại địa điểm kiểm tra chuyên ngành tại Hải Phòng, thời gian trung bình 2 giờ. Cơ quan kiểm tra chuyên ngành cũng rút ngắn được thủ tục lấy mẫu do các bên chủ động trao đổi thông tin. Cơ quan kiểm tra chuyên ngành sẽ biết trường hợp nào phải lấy mẫu tại cảng, những lô hàng nào được mang hàng về bảo quản để phối hợp với DN lấy mẫu tại nơi bảo quản hàng hóa.

Tại khu vực Quảng Ninh, việc thành lập hai địa điểm kiểm tra tại cửa khẩu Móng Cái và Cái Lân đã bước đầu phát huy hiệu quả trong công tác phối hợp giữa cơ quan Hải quan, cơ quan kiểm tra chuyên ngành và DN trong việc kiểm tra, lấy mẫu hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành. Thời gian từ khi đăng ký kiểm tra hoặc ngày thực hiện kiểm tra/lấy mẫu đến khi thông báo kết quả kiểm tra của cơ quan kiểm tra chuyên ngành giảm so với trước đây. Riêng việc kiểm tra hàm lượng formaldehyt và amin thơm chuyển hóa từ thuốc nhuộm azo trong sản phẩm dệt may NK tại cửa khẩu Móng Cái chỉ còn 1 ngày (trước đây thời gian từ khi đăng ký kiểm tra đến khi có kết quả kiểm tra khoảng 5 ngày).

...Nhưng chưa hút khách

Mục tiêu đặt ra là tạo thuận lợi cho DN, nhưng thực tế tại các địa điểm kiểm tra chuyên ngành trên, số tờ khai đăng ký kiểm tra chưa nhiều. Hải Phòng là địa bàn thành lập địa điểm kiểm tra chuyên ngành tập trung đầu tiên trên cả nước (tháng 12-2015). Tại đây hiện có 4 đơn vị thực hiện tiếp nhận đăng ký kiểm tra chuyên ngành tại khu vực cửa khẩu Hải Phòng gồm: Cơ quan Thú y vùng II; Chi cục Kiểm dịch thực vật vùng I; Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn đo lường chất lượng I; Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia. Thống kê tính đến hết tháng 3-2016, Cơ quan Thú y vùng II tiếp nhận 28.438 tờ khai; Chi cục Kiểm dịch thực vật vùng I tiếp nhận 10.046 tờ khai; Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn đo lường chất lượng I tiếp nhận 79 tờ khai; Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia tiếp nhận 38 tờ khai.

Nhìn vào kết quả trên dễ dàng nhận thấy việc đăng ký chủ yếu thực hiện tại 2 đơn vị có đặt trụ sở và trang thiết bị làm việc tại Hải Phòng từ lâu là Cơ quan Thú y vùng II và Chi cục Kiểm dịch thực vật vùng I. Số tờ khai đăng ký tại 2 đơn vị này chiếm đến 99,7% tổng số tờ khai đăng ký kiểm tra chuyên ngành đăng ký tại Hải Phòng.

Vấn đề trên cũng tương tự như tại sân bay quốc tế Nội Bài, theo kết quả ghi nhận sau thời gian đầu triển khai địa điểm, ngoài Chi cục Kiểm dịch thực vật vùng V, cơ quan Thú y vùng I do đã có cơ sở hoạt động từ trước nên số tờ khai đăng ký kiểm tra chiếm tỉ lệ nhiều (hai đơn vị này lần lượt tiếp nhận 910 tờ khai và 546 tờ khai) thì tại hai đơn vị còn lại là Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia và Chi nhánh Công ty CP Tập đoàn Vinacontrol Hà Nội số tờ khai đăng ký kiểm tra chưa nhiều. Cụ thể, tính đến hết tháng 3-2016, Chi nhánh Công ty CP Tập đoàn Vinacontrol Hà Nội tiếp nhận 177 tờ khai; Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia tiếp nhận 14 tờ khai.

Do thiếu… nhiều thứ

Phân tích về việc số tờ khai đăng ký tại địa điểm kiểm tra chuyên ngành tập trung chưa nhiều, theo Cục Hải quan Hà Nội, hạn chế của địa điểm kiểm tra là thiếu hệ thống trang thiết bị. Tại địa điểm kiểm tra chuyên ngành, các đơn vị chủ yếu thực hiện lấy mẫu hàng hóa, sau đó gửi mẫu về phân tích tại các phòng thí nghiệm trong trung tâm Hà Nội, do đó vẫn kéo dài thời gian thông quan hàng hóa. Ví dụ, dòng chảy giám định hàng hóa đăng ký tại Nội Bài của Vinacontrol như sau: Khách hàng yêu cầu giám định và nhận giấy xác nhận yêu cầu ngay tại Nội Bài (nếu hồ sơ đầy đủ thông tin). Cán bộ của Vinacontrol Nội Bài có trách nhiệm chuyển toàn bộ hồ sơ gốc có “Giấy đăng ký đánh giá chất lượng” về văn phòng Hà Nội để hoàn thiện đóng dấu bản gốc và trả lại cho cơ quan Hải quan và khách hàng tại Nội Bài. Ngoài ra, một số DN đã quen làm thủ tục kiểm tra chuyên ngành tại Quatest 1, Viện Dệt may… ngại thay đổi do DN sẽ phải tìm hiểu lại quy trình và xây dựng những đầu mối liên hệ mới tại địa điểm kiểm tra chuyên ngành.

Cục Hải quan Hà Nội cho rằng, để phát huy được lợi thế của địa điểm kiểm tra chuyên ngành tập trung tại Nội Bài, rút ngắn thời gian kiểm tra và thực sự tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hoạt động XNK, cần thiết phải đầu tư tập trung một phòng thí nghiệm lớn có trang thiết bị, phương tiện, máy móc hiện đại tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài có đủ khả năng phân tích, kiểm dịch, kiểm định, thử nghiệm chất lượng cho các loại hàng hóa.

Theo Cục Hải quan Hải Phòng, để tạo được hiệu quả, thu hút cộng đồng DN đăng ký kiểm tra tại cửa khẩu, các bộ, ngành quản lý chuyên ngành cần vào cuộc quyết liệt hơn nữa trong thực hiện Đề án giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK theo Quyết định 2026/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Trước mắt, các bộ cần có được danh mục hàng hóa XNK cần kiểm tra tại cửa khẩu, phải kiểm tra trước khi thông quan và những mặt hàng được kiểm tra sau khi thông quan theo hướng áp dụng quản lý rủi ro để tạo thuận lợi cho những mặt hàng có mức độ rủi ro thấp. Ví dụ, hàng hóa NK từ các nước phát triển như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Canada, Australia nên cho thông quan trước kiểm tra sau… Bên cạnh đó, các bộ cần đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất để thực hiện kiểm tra tại cửa khẩu. Ngoài ra, cơ quan quản lý chuyên ngành có thể ủy quyền cho cơ quan Hải quan thực hiện một số công việc liên quan đến kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK đã được quy định tại Nghị định 08/2015/NĐ-CP của Chính phủ hướng dẫn thi hành Luật Hải quan 2014.

Việc triển khai địa điểm kiểm tra chuyên ngành bước đầu đem lại hiệu quả do có sự nỗ lực của cơ quan Hải quan và các bộ, ngành liên quan. Tuy nhiên, để đạt dược yêu cầu đặt ra, các bộ, ngành cần có giải pháp tổng thể, biện pháp quyết liệt thực hiện kiểm tra chuyên ngành.

(责任编辑：Nhà cái uy tín)