Ngày 21/3/2016, Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh đã ký Quyết định số 1052/QĐ-BCT thành lập đoàn công tác kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bán hàng đa cấp. Có 7 công ty đa cấp bị kiểm tra, trong đó có một số tên tuổi như Thiên Ngọc Minh Uy, Unicity, Amway Việt Nam... Đoàn kiểm tra có trách nhiệm báo cáo lãnh đạo Bộ Công thương kết quả kiểm tra sau khi hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Ngày 21/3/2016, Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh đã ký Quyết định số 1052/QĐ-BCT thành lập đoàn công tác kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bán hàng đa cấp. Có 7 công ty đa cấp bị kiểm tra, trong đó có một số tên tuổi như Thiên Ngọc Minh Uy, Unicity, Amway Việt Nam... Đoàn kiểm tra có trách nhiệm báo cáo lãnh đạo Bộ Công thương kết quả kiểm tra sau khi hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Đây có thể coi là một quyết định rất kịp thời của Bộ Công thương trong việc kiểm tra giám sát hoạt động của ngành đa cấp, nhằm phòng ngừa và ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật có thể xảy ra trong hoạt động kinh doanh đa cấp hiện nay.

Lĩnh vực kinh doanh nhạy cảm

Hoạt động của các đơn vị kinh doanh đa cấp gần đây gây sự chú ý đặc biệt của dư luận sau khi lãnh đạo hệ thống kinh doanh đa cấp Liên kết Việt bị cơ quan công an khởi tố với cáo buộc giả danh công ty thuộc Bộ Quốc phòng, lôi kéo, lừa đảo hàng chục ngàn người tham gia kinh doanh đa cấp thực phẩm chức năng và máy chăm sóc sức khoẻ. Theo cáo buộc, từ tháng 6/2014 đến tháng 7/2015, ban lãnh đạo Liên kết Việt đã phát triển hệ thống đa cấp với hơn 45.000 người tham gia, tổng số tiền thu trên 1.900 tỷ đồng và người tham gia mạng lưới này có nguy cơ mất trắng tiền.

Gần đây, có 5 công ty đa cấp đã bị Bộ Công thương rút giấy phép và một doanh nghiệp vừa xin trả lại giấy phép.

Sau gần 20 năm xuất hiện tại Việt Nam, kinh doanh đa cấp thu hút được hàng triệu người tham gia. 90% sản phẩm được đăng ký bán là thực phẩm chức năng.

Kinh doanh theo mạng (Network Marketing) hay bán hàng đa cấp là một phương thức bán hàng trực tiếp đến tay người tiêu dùng. Theo đó, người mua có thể trực tiếp nhận hàng từ công ty hoặc qua một nhà phân phối duy nhất mà không phải thông qua các đại lý hay cửa hàng bán lẻ. Vì thế, trên lý thuyết, hoạt động mua bán sẽ giảm nhiều chi phí, từ tiếp thị, quảng cáo đến hoa hồng các cấp đại lý…

Bán hàng đa cấp có mặt lần đầu tiên ở TP Hồ Chí Minh năm 1998, do một nhóm người từ Đài Loan sang liên doanh với Công ty Inconmex. Khi đó, sản phẩm mà họ rao bán là chiếc nệm mút. Qua các buổi tập huấn bán hàng, chiếc nệm mút này được biết đến như một sản phẩm thần kỳ, có thế chữa bách bệnh. Vì thế, giá trị của món hàng được đẩy lên đến vài chục triệu đồng một tấm.

Đến năm 2000, Công ty Sinh Lợi xuất hiện, hoạt động dưới hình thức kinh doanh đa cấp, song không có sự quản lý nào của pháp luật, vì vào thời điểm đó Việt Nam chưa có hành lang pháp lý cho loại hình hoạt động kinh doanh này. Chỉ tiêu bắt buộc những người muốn tham gia vào mạng lưới của Sinh Lợi khi đó là phải mua các sản phẩm như máy ozon, máy massage, đồ dùng nhà bếp, hàng điện tử... với mức giá từ 3-5 triệu đồng, gấp 2-3 lần so với sản phẩm tương đương trên thị trường.

Sức hấp dẫn từ… buôn nước bọt

 Hàng chục ngàn người đã tham gia vào mạng lưới của Sinh Lợi. Phải đến cuối năm 2004, Luật cạnh tranh 2005 là Nghị định 110/2005/NĐ-CP mới được ban hành để đưa kinh doanh đa cấp vào khuôn khổ. Các văn bản đã công nhận đây mô hình kinh doanh hợp pháp tại Việt Nam.

Không lâu sau đó, trước nhiều khiếu nại của khách hàng về nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm đến giữa năm 2006, Sở Kế hoạch - Đầu tư TP Hồ Chí Minh đã ra quyết định thu hồi giấy phép bán hàng đa cấp của Công ty Sinh Lợi vì hành vi gian lận thương mại, lừa dối người tiêu dùng…

Sau khi Công ty Sinh Lợi bị thu hồi giấy phép, một số lãnh đạo đơn vị này ra Hà Nội xin giấy phép với một tên gọi mới Công ty Thiên Ngọc Minh Uy và lập chi nhánh tại nhiều tỉnh, thành. Nhiều chi nhánh ở các tỉnh, thành không ít lần bị cơ quan quản lý xử phạt vì bán những sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ... Ngoài Thiên Ngọc Minh Uy, nhiều đơn vị kinh doanh đa cấp sau đó cũng bị dư luận lên án.

Theo Cục Quản lý cạnh tranh, Bộ Công thương - cơ quan trực tiếp quản lý hoạt động kinh doanh đa cấp cho biết, hiện số lượng đơn vị đăng ký ngành này là 65, đăng ký khoảng trên 7.000 mặt hàng. Số lượng người đã tham gia bán hàng đa cấp vào khoảng 1,2 triệu. Bên cạnh những doanh nghiệp bán hàng đa cấp thông thường, trong khuôn khổ pháp luật, không ít biến tướng của mô hình này đã xuất hiện. Chỉ riêng hệ thống kinh doanh đa cấp Liên kết Việt vừa bị cơ quan công an khởi tố, trước đó, một loạt vụ án liên quan đến các doanh nghiệp kinh doanh đa cấp như Công ty MB24, Tâm Mặt Trời, Cộng đồng Việt... với hành vi lừa đảo hàng chục ngàn người để chiếm đoạt cả trăm tỷ đồng

Vĩnh Nghi (tổng hợp)

(责任编辑：Nhà cái uy tín)