Năm 2014 mang đến nhiều thách thức đối với Hải quan Việt Nam. Tháng 4 sẽ vận hành chính thức VNACCS/VCIS. Tháng 5, theo chương trình làm việc của Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 7, Luật Hải quan (sửa đổi) sẽ được thông qua. Tháng 6, Hải quan Việt Nam đăng cai Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan các nước ASEAN...

Triển khai thành công VNACCS/VCIS, Hải quan Việt Nam sẽ sớm hoàn thành mục tiêu về cải cách, hiện đại hóa giai đoạn 2011-2015, tạo tiền đề để hoàn thành mục tiêu Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2020. Luật Hải quan (sửa đổi) được Quốc hội thông qua, có hiệu lực từ 1-1-2015, sẽ là một dấu mốc quan trọng trong quá trình hoàn thiện thể chế và xây dựng ngành, là hành lang pháp lý để triển khai VNACCS/VCIS. Tôi cho rằng, thách thức lớn cũng là cơ hội lớn. Nắm bắt được cơ hội sẽ hiện thực hóa các mục tiêu phát triển quan trọng của Hải quan Việt Nam, sẽ rút ngắn khoảng cách giữa Hải quan Việt Nam với Hải quan thế giới, đáp ứng kịp thời yêu cầu hội nhập, phát triển ngày càng sâu rộng, toàn diện của đất nước.

Xin Tổng cục trưởng đánh giá về những kết quả của toàn Ngành trong năm 2013?

Năm 2013, trong bối cảnh nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, nhưng dưới sự chỉ đạo kịp thời của Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan (TCHQ) đã quyết liệt triển khai các nhiệm vụ công tác trọng tâm và đạt được kết quả khá toàn diện, đóng góp vào kết quả chung về phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, về an ninh, an toàn cộng đồng. Bên cạnh đó, TCHQ tiếp tục quan tâm, tập trung cho công tác xây dựng lực lượng Hải quan trong sạch vững mạnh, "Chuyên nghiệp-Minh bạch-Hiệu quả"...

Kết quả các mặt công tác Hải quan có vai trò, ý nghĩa như thế nào trong thực hiện nhiệm vụ tài chính-ngân sách năm 2013, thưa Tổng cục trưởng?

Công tác thu NSNN vẫn là nhiệm vụ số 1,được triển khai với quyết tâm cao nhất của TCHQ trong năm qua. TCHQ được giao nhiệm vụ thu NSNN 237.500 tỷ đồng, tăng 20% so với số thực thu năm 2012. Đây là chỉ tiêu rất cao trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn, vì vậy ngay từ những ngày đầu năm TCHQ đã tập trung mọi nguồn lực cho công tác này với nhiều giải pháp được đưa ra và tổ chức thực hiện. Trong đó quán triệt yêu cầu trong toàn ngành là thu đúng, thu đủ, đồng thời tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thuế, chống thất thu, đôn đốc thu nợ thuế... Bên cạnh đó, TCHQ cũng đã kiến nghị Quốc hội và các cơ quan có thẩm quyền xem xét để điều chỉnh chỉ tiêu dự toán thu phù hợp với tình hình thực tế và xu thế cắt giảm thuế suất đối với hàng hóa XNK trong bối cảnh hội nhập quốc tế... Đề xuất này cũng nhận được sự đồng tình của Quốc hội, Chính phủ, Bộ Tài chính. Với sự nỗ lực đó, năm 2013, thu NSNN của TCHQ đạt 221.930 tỷ đồng, đạt 93,4% so với dự toán đầu năm, tăng 2,7% so với dự toán điều chỉnh (216.000 tỷ đồng), tăng 12,4% so với năm 2012.

Việc triển khai chính thứcthủ tục hải quan điện tử (TTHQĐT) theo Nghị định 87/2012/NĐ-CP và Dự án VNACCS/VCIS đã hoàn thành một khối lượng công việc đồ sộ và có những kết quả ngoài mong đợi.

Nói đến công tác hiện đại hóa của ngành, Tổng cục trưởng hào hứng hơn, nhưng cũng có những phút trầm ngâm. Tổng cục trưởng nhớ lại:

Nghị định 87 của Chính phủ có hiệu lực từ 1-1-2013, trùng ngày nghỉ tết Dương lịch. Xác định vai trò quan trọng của việc triển khai chính thức TTHQĐT, tôi đã phân công 2 đồng chí Phó Tổng cục trưởng và lãnh đạo Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan xuống phối hợp với Cục Hải quan Hải Phòng để tổ chức Lễ công bố sự kiện quan trọng này, đồng thời phát lệnh triển khai chính thức TTHQĐT đúng vào ngày làm việc đầu tiên sau kỳ nghỉ tết Dương lịch 2013 (ngày 2-1). Sau 7 năm triển khai thí điểm, TTHQĐT đã bước sang giai đoạn triển khai chính thức trên toàn quốc, là một bước tiến dài của Hải quan Việt Nam trong quá trình chuyển từ thủ tục hải quan thủ công truyền thống sang hải quan điện tử.

Đối với VNACCS/VCIS,có thể khẳng định là thành tích nổi bật trong năm 2013. Năm 2013 là năm thứ hai thực hiện VNACCS/VCIS, là giai đoạn tăng tốc và nước rút trước khi chính thức triển khai dự án từ 1-4-2014. Hầu hết các hạng mục quan trọng của dự án đã được triển khai trong giai đoạn này.

Công tác chống buôn lậu và gian lận thương mạiđạt thành tích lớn nhất từ trước đến nay. Lực lượng kiểm soát hải quan đã thực hiện nhiệm vụ này một cách chủ động, quyết liệt, kết quả đạt được vừa hỗ trợ tốt cho nhiệm vụ thu NSNN vừa góp phần quan trọng trong bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia; trật tự an toàn xã hội; bảo vệ sức khỏe cộng đồng… Điểm nổi bật so với những năm trước đây là công tác phối hợp với các cơ quan chức năng để thực hiện khởi tố vụ án. Riêng số vụ việc được Cục Điều tra chống buôn lậu khởi tố vụ án đã gấp 3 lần năm 2012. Đặc biệt trong năm 2013 đã xây dựng và phá thành công chuyên án Công ty Cổ phần Thực phẩm Sài Gòn lợi dụng chính sách hoàn thuế GTGT (Công ty này khai xuất khẩu 3.000 thùng thuốc lá trị giá hàng hóa 23,6 tỷ đồng nhưng kết quả hàng hóa qua kiểm tra thực tế là 20 tấn gạo-PV). Từ vụ việc này, TCHQ đã phối hợp với các cơ quan chức năng để mở rộng điều tra trong phạm vi cả nước, góp phần ngăn chặn hành vi lợi dụng chính sách hoàn thuế GTGT để chiếm đoạt NSNN.

Công tác xây dựng Dự thảo Luật Hải quan (sửa đổi)được ngành tập trung cao độ ngay từ đầu năm, là một dự án Luật được nghiên cứu một cách toàn diện, công phu, nghiêm túc. Ngày 16-11-2013, Quốc hội đã thảo luận về dự thảo Luật Hải quan, các ý kiến phát biểu đa số tán thành với quan điểm mục tiêu xây dựng Luật Hải quan (sửa đổi) và những nội dung sửa đổi, bổ sung của dự thảo Luật mà Chính phủ trình Quốc hội. Luật Hải quan (sửa đổi) được thông qua sẽ làm thay đổi căn bản phương thức thực hiện thủ tục hải quan, tạo khung khổ pháp lí đầy đủ, đồng bộ để tiếp tục cải cách về thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, rõ ràng, công khai, thuận tiện, phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Xác định rõ ngành Hải quan có môi trường làm việc nhạy cảm, phức tạp, có nhiều rủi ro, cám dỗ và dễ xảy ra tham những, tiêu cực, do đó Đảng ủy, Lãnh đạo TCHQ đã dành sự quan tâm đặc biệt tới công tác xây dựng lực lượng. Với những biện pháp cụ thể, thiết thực nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC, trong năm qua công tác xây dựng lực lượng Hải quan đã có những chuyển biến đáng ghi nhận.

Ảnh: Hồng Vân

Thưa Tổng cục trưởng, thành tích đạt được là rất đáng ghi nhận, song cũng cần nhìn thẳng vào những hạn chế để có các giải pháp khắc phục trong thời gian tới?

Bên cạnh những kết quả như đã đề cập, tôi cho rằng trong năm qua vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần tiếp tục được xử lý, khắc phục kịp thời.

Đó là công tác trao đổi thông tin giữa các đơn vị trong và ngoài ngành đôi khi còn mang tính thủ tục giấy tờ, dẫn tới chậm trễ trong xử lý công việc; hệ thống TTHQĐT bộc lộ một số bất cập dẫn tới hiệu quả công tác quản lý hải quan chưa cao, mà một trong những nguyên nhân là việc phối hợp giữa các lực lượng liên ngành trong công tác trao đổi thông tin quản lý chưa thực sự gắn kết, kịp thời; vẫn tồn tại một số vụ việc mà báo chí phản ánh về việc công chức Hải quan tại một số đơn vị làm việc chưa đúng quy trình, trách nhiệm, còn có biểu hiện suy thoái đạo đức, nhũng nhiễu, tiêu cực.

Tiếp tục tạo thuận lợi, đồng hành cùng doanh nghiệp

Thưa Tổng cục trưởng, năm 2014, Hải quan Việt Nam sẽ tập trung vào những công việc trọng tâm nào để hoàn thành mục tiêu hiện đại hóa và đồng hành cùng DN vượt qua khó khăn?

Mặc dù kết thúc năm 2013 kinh tế vĩ mô đã ổn định hơn, tăng trưởng kinh tế cao hơn và lạm phát được kiềm chế, song kinh tế vẫn được dự báo còn nhiều thách thức, nhiều doanh nghiệp tiếp tục gặp trở ngại trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Do đó, các công việc trọng tâm của ngành Hải quan trong năm 2014 vẫn hướng đến mục tiêu tạo thuận lợi, đồng hành cùng cộng đồng DN vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay. Các nhiệm vụ cụ thể là:

Một là, tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính nhằm tạo điều kiện cho hoạt động XNK, mở rộng điều kiện ưu tiên cho DN trong lĩnh vực hải quan.

Hai là,việc chính thức thực hiện TTHQĐT và sắp tới là VNACCS/VCIS đã và sẽ mang lại những lợi ích cụ thể, thiết thực, giúp DN giảm chi phí và tiết kiệm thời gian, nhân lực.

Ba là,tăng cường hoạt động đối thoại Hải quan - DN thông qua Kế hoạch phát triển đối tác hải quan - DN giai đoạn 2013 - 2015.

Tôi khẳng định, Tổng cục Hải quan luôn cố gắng đáp ứng kịp thời những kiến nghị của DN, đồng thời tạo điều kiện cho công tác quản lí của cơ quan Hải quan đạt kết quả, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, hướng tới sự hài hòa cao nhất về hiệu quả công việc cho cả hai phía.

"Quốc gia riêng rẽ, Hải quan kết nối"

Trong suốt buổi trao đổi với chúng tôi, nhiều lần Tổng cục trưởng đề cập tới vấn đề xây dựng hệ thống ngân hàng dữ liệu thông tin và kết nối thông tin trong hoạt động hải quan. Tổng cục trưởng cho biết:

Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) trong Chiến lược thế kỉ 21 đã xác định mục tiêu “Hải quan kết nối” với khẩu hiệu “Quốc gia riêng rẽ, hải quan kết nối”. Có thể hiểu, không chỉ là kết nối giữa Hải quan Việt Nam với Hải quan thế giới mà còn là kết nối giữa trong và ngoài ngành Hải quan.

Vậy Hải quan Việt Nam đã, đang và sẽ làm gì để có thể “kết nối thông tin” một cách hiệu quả, thưa Tổng cục trưởng?

Trong hệ thống VNACCS/VCIS với khả năng tự động hóa hải quan ở mức cao, cần 3 trụ cột: Quản lý rủi ro là "linh hồn", Kiểm tra sau thông quan là "xương sống" và Công nghệ thông tin hỗ trợ. Quản lí rủi ro là nền tảng của xử lý thông tin. Thời gian tới đây ngành Hải quan sẽ tập trung xây dựng cơ chế phối hợp thông tin ở cấp Tổng cục (cấp chiến lược), cấp Cục (cấp chiến thuật) và cấp Chi cục (cấp thừa hành), trong đó Ban Quản lý rủi ro làm đầu mối tích hợp thông tin.

Kết nối ở đây chính là trao đổi thông tin và thông qua phương thức điện tử. Thực hiện thành công hải quan điện tử sẽ hỗ trợ quan trọng cho việc đảm bảo được yêu cầu kết nối. Trước tiên là phải kết nối trong nước thông qua Cơ chế Hải quan một cửa quốc gia (NSW), tiến đến là kết nối Việt Nam với ASEAN thông qua Cơ chế một cửa ASEAN (ASW).

Năm 2013, chúng ta cũng đạt được những kết quả nhất định trong thực hiện NSW. Điển hình là xây dựng thông tư liên tịch giữa Bộ Tài chính với các bộ: Công Thương, Giao thông vận tải. Tổng cục Hải quan đang khẩn trương làm việc với các cơ quan liên quan để sớm đưa NSW đi vào hoạt động. Dự kiến trong quý 1-2014 sẽ kết nối với 2 bộ: Giao thông vận tải và Công Thương.

Để đảm bảo thực hiện thành công NSW và tiến tới là ASW theo cam kết của nguyên thủ các nước trong khu vực ASEAN, theo tôi, yếu tố quan trọng quyết định chính là quyết tâm chính trị của người đứng đầu và sự vào cuộc của các bộ ngành. Nếu chỉ một mình Hải quan sẽ không đủ sức làm!

Quyết tâm làm trong sạch nội bộ

Với vai trò người đứng đầu ngành, Tổng cục trưởng có những giải pháp gì để thực hiện hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong ngành Hải quan?

Có nhiều năm công tác Hải quan nên bản thân tôi rất hiểu những khó khăn, nhạy cảm và nhiều cám dỗ trong môi trường hoạt động hải quan. Thực tế có một bộ phận công chức thiếu tinh thần trách nhiệm trong thi hành công vụ gây ảnh hưởng đến kết quả chung của ngành. Qua các sự việc xảy ra, đòi hỏi TCHQ không những phải làm đúng, làm đủ mà từng cán bộ, công chức Hải quan phải nghiêm túc suy nghĩ về trách nhiệm của cá nhân, của ngành trong thực thi nhiệm vụ được giao. Để ngăn chặn, đẩy lùi những vụ việc tiêu cực mà báo chí, các cơ quan và DN lên tiếng trong thời gian qua, hiện nay, TCHQ đang quyết liệt xử lý vấn đề này.

Thời gian tới Lãnh đạo Tổng cục sẽ chỉ đạo tập trung vào 3 nhóm giải pháp quan trọng để cán bộ, công chức Hải quan không muốn tiêu cực, không thể tiêu cực và không dám tiêu cực. Cụ thể là: Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục truyền thống để khơi dậy lòng tự hào và ý thức giữ gìn "màu cờ sắc áo” của ngành Hải quan; Tập trung chăm lo tốt nhất cả về vật chất và tinh thần cho đội ngũ cán bộ, công chức; Tập trung tới công tác luân chuyển cán bộ; chủ động phát hiện, xử lí các cán bộ, công chức cố tình làm sai quy định, vi phạm pháp luật. Tôi cho rằng việc hạn chế tiếp xúc trực tiếp giữa Hải quan và DN và tới đây triển khai áp dụng VNACCS/VCIS sẽ là giải pháp căn cơ nhất trong phòng chống tham nhũng và bảo vệ nội bộ.

Ngoài lực lượng chức năng của TCHQ, các đơn vị thuộc và trực thuộc TCHQ đã cho thành lập Đội kiểm tra đột xuất (Đội đặc nhiệm) có nhiệm vụ tiếp nhận, xử lý thông tin phản ánh hành vi tiêu cực của CBCC Hải quan hoặc hành vi buôn lậu, gian lận thương mại. Bước đầu hoạt động có hiệu quả, góp phần tích cực vào nhiệm vụ thu ngân sách cũng như góp phần đắc lực vào việc phòng chống tham nhũng trong nội bộ hải quan.

Thời gian vừa qua TCHQ nhận được nhiều thông tin có giá trị của quần chúng nhân dân. Điều đó thể hiện sự tin tưởng của người dân đối với công tác phòng, chống tham nhũng mà ngành Hải quan nói riêng và cả nước đang quyết tâm thực hiện. Với tư cách Tổng cục trưởng TCHQ, qua Báo Hải quan, tôi bày tỏ lời cảm ơn chân thành đến quần chúng nhân dân đã có niềm tin đối với TCHQ, với cá nhân tôi để cung cấp những thông tin quan trọng, quý giá trong quá trình đấu tranh làm trong sạch nội bộ TCHQ.

Giữ trọn niềm tin, đồng sức, đồng lòng

Năm 2014 không chỉ mang tới những thách thức và cơ hội cho ngành Hải quan mà còn là năm có ý nghĩa quan trọng để toàn ngành đạt được các mục tiêu của Kế hoạch cải cách, phát triển, hiện đại hóa giai đoạn 2011-2015 và hướng tới 70 năm truyền thống Hải quan Việt Nam (10/9/1945-10/9/2015). Với ý nghĩa đó, Tổng cục trưởng đã trầm ngâm rất lâu trước khi chuyển một thông điệp đầu năm mới-Xuân Giáp Ngọ 2014:

Tôi cho rằng, để ngành Hải quan hoàn thành nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước, Bộ Tài chính và nhân dân giao phó, đồng thời hoàn thành các mục tiêu trong tiến trình cải cách, hiện đại hóa, quan trọng nhất vẫn là niềm tin ở người đứng đầu của Đảng, Nhà nước, Bộ Tài chính đối với TCHQ; sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; sự quan tâm, ủng hộ từ cộng đồng doanh nghiệp.

Tôi luôn dành trọn niềm tin đối với hơn 11.000 cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong toàn ngành Hải quan đang ngày đêm hăng say, nỗ lực công tác để hoàn thành trọng trách được giao. Và tôi cũng mong rằng toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành Hải quan cũng dành niềm tin đối với cá nhân tôi. Chỉ có như vậy mới tạo nên một khối thống nhất, đoàn kết, đồng sức, đồng lòng để tiếp bước truyền thống các thế hệ cha anh đã vun đắp, để Hải quan Việt Nam ngày một phát triển lớn mạnh.

Nhân dịp đầu Xuân Giáp Ngọ 2014, thay mặt Đảng ủy, Lãnh đạo TCHQ, tôi xin gửi tới toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong ngành Hải quan một năm mới dồi dào sức khỏe, hạnh phúc, năm mới thắng lợi mới!

Xin trân trọng cảm ơn Tổng cục trưởng!

Anh Vinh - Thái Bình (thực hiện)

(责任编辑：Nhận Định Bóng Đá)