Ngân hàng Nhà nước vừa công bố dự thảo thông tư hướng dẫn hoạt động cung ứng dịch vụ bảo quản vàng miếng của ngân hàng thương mại,độngvàngbằnggiữhộvàngVẫncóthểlàrượucũgiải ngoại hạng trung quốc hôm nay chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Khi ban hành, thông tư này sẽ điều chỉnh hoạt động giữ hộ vàng miếng đã từng có từ cuối năm 2012 đến nay.

Mài đi sự hấp dẫn

Ngày 25/11/2012, sau 12 năm tồn tại, hoạt động huy động vàng bị chấm dứt. Các ngân hàng thương mại chuyển sang dịch vụ giữ hộ, người có vàng nếu gửi phải mất phí. Mục đích mà Ngân hàng Nhà nước từng nhiều lần giải thích là để chấm dứt huy động và cho vay vàng, bóc tách mọi rủi ro liên quan ra khỏi hệ thống.

Nhưng, còn có một mục đích khác ít được đề cập đến thời gian qua: giảm bớt sự hấp dẫn của vàng.

Tại Việt Nam, người dân có truyền thống ưa thích vàng. Vàng càng hấp dẫn thì càng hút vốn, càng tăng độ vàng hóa trong nền kinh tế, càng gây ảnh hưởng đối với thanh khoản hệ thống ngân hàng mà phía sau đó là các vấn đề lãi suất, tín dụng, nguồn vốn cho sản xuất kinh doanh… Cho nên, giảm bớt sự hấp dẫn của vàng là một mục đích của Ngân hàng Nhà nước.

Trong một báo cáo mới đây, Ngân hàng Nhà nước cũng đã gián tiếp nói về mục đích đó, khi nêu rằng: các chính sách triển khai hơn một năm qua đã “làm giảm tính hấp dẫn của vàng miếng, giảm thiểu hoạt động đầu cơ quá mức vào vàng”.

Có nhiều yếu tố, tựu trung tính hấp dẫn của vàng là khả năng sinh lợi. Một mặt, Ngân hàng Nhà nước hạn chế những cơn sóng lớn (môi trường nảy sinh những chênh lệch giá hấp dẫn); mặt khác, cắt bỏ vai trò của một dòng vốn trong hệ thống ngân hàng, cắt đi phần lãi mà người gửi nhận được và thay vào đó là mất phí. Tính hấp dẫn của vàng bị mài đi.

Chưa dừng lại đó, không còn gửi ngân hàng và thu lãi được nữa, người sở hữu vàng có thể trở nên khó xử. Gối vàng, khó ngủ. Một vài chỉ là bình thường, nhưng khi kê hàng chục lượng, thậm chí trăm đến nghìn lượng vàng miếng đầu giường, tâm lý gia chủ hẳn khó tránh khỏi bất an. Ở khía cạnh này, dù khó đong đếm nhưng vàng cũng bớt đi hấp dẫn, chí ít là nó bất tiện hơn trong tích trữ so với trước (gửi ngân hàng và nhận lãi).

Với các ngân hàng thương mại, khi không còn được sự dụng là một công cụ để kiếm lời, mức phí thu được thấp nên phần lớn đều không mặn mà. Thực tế thời gian qua cũng chỉ có chưa đầy chục ngân hàng mở dịch vụ này.

Chưa chặt hay cố để hở?

Nhưng, với các ngân hàng, vàng giữ hộ sẽ trở nên hấp dẫn nếu lợi dụng được. Thời gian qua cũng đã có hơi hướng của hiện tượng này.

Đó là tình huống ngân hàng dùng vàng giữ hộ, bán ra giá cao và chờ giá thấp mua lại trả, thu chênh lệch và “tay không bắt giặc”. Giả thiết này hoàn toàn có cơ sở trong một thị trường giá xuống, khi giá vàng định hình một xu hướng giảm kéo dài trong cả năm qua, từ khoảng 47 triệu đồng/lượng giảm về khoảng 38 triệu đồng/lượng.

Chưa hết, trong giả thiết trên, khi bán vàng giữ hộ, ngân hàng còn thu về được vốn VND, chí ít đưa vốn này kinh doanh liên ngân hàng cũng thu lợi thêm lãi suất ngắn hạn 4 - 5%/năm, hoặc cho vay doanh nghiệp ngắn hạn cỡ 10 - 12%/năm…

Nguồn lợi là rõ ràng, dù tình huống trên còn tùy thuộc nhiều vào điều kiện thị trường, nhất là phán đoán mức độ rủi ro vàng hồi giá. Hơn nữa, về nguyên tắc và quy định pháp lý, họ không được động vào vàng giữ hộ. Nhưng thực tế có thể khác. Gối vàng, khó ngủ, nhất là khi gối lượng lớn. Với con mắt của giới buôn tiền, đó là khối vốn lớn chứ không lạnh lẽo ở dạng vàng giữ hộ, nên tình huống lợi dụng chúng có thể nảy sinh.

Đầu năm nay, ở “đâu đó” vẫn có cuốn sổ “Giữ hộ vàng” trong đó có in thêm dòng chữ mang tính thỏa thuận: “Khách hàng đồng ý để ngân hàng khai thác vàng trong suốt thời gian gửi giữ”.

Gần đây, Ngân hàng Nhà nước đã vào cuộc chấn chỉnh lại hoạt động giữ hộ vàng. Dự thảo thông tư nói trên dự kiến sẽ là khung pháp lý cụ thể để quản lý chặt hơn. Tuy nhiên, nội dung dự thảo vẫn có điểm chưa thực sự chặt chẽ.

Cụ thể, dự thảo vẫn mở một hướng là ngân hàng được thỏa thuận với người gửi hình thức chi trả vàng miếng không cùng sê ri gửi ban đầu. Điều này có thể giải thích ở yêu cầu linh hoạt dịch vụ, gửi ở điểm giao dịch này nhưng có thể rút ở nơi khác nên khó đảm bảo đúng sê ri.

Nhưng đó lại là một kẽ hở để ngân hàng, nếu có ý đồ, có thể lợi dụng, tìm cách để che dấu hành vi bị cấm đó mà kiếm lợi. Tình huống này đáng để lưu ý, khi Ngân hàng Nhà nước không thể nắm trong tay mọi giao dịch của họ diễn ra từng giờ, từng phút với khả năng có biến tấu, lẩn khuất… mà không lộ diện để dễ dàng giám sát.

Vậy nên, đã cấm thì phải làm chặt. Nếu dự thảo thông tư quản lý dịch vụ vàng giữ hộ quy định phải chi trả đúng sê ri ban đầu, thì sẽ khóa được tình huống có thể bị lợi dụng trên. Như vậy cũng mài bớt đi sự hấp dẫn của vàng giữ hộ trong mắt các ngân hàng thương mại. Khi đó, để có lợi một cách chân thực và đáng để đầu tư cho dịch vụ, họ sẽ phải xem xét áp mức phí giữ hộ đáng kể - điều mà người giữ vàng không mong muốn.

Nếu qui định chặt chẽ như vậy, vàng sẽ bớt đi sự hấp dẫn như điều mà Ngân hàng Nhà nước đang theo đuổi. Nhưng nếu còn kẽ hở này - dù vô tình hay là cố ý, dịch vụ giữ hộ vàng vẫn được tạo điều kiện cho bên nhận giữ hộ vàng có thể biến tấu, lách luật để biến dịch vụ vàng giữ hộ thành huy động vàng. Và nếu vậy thì việc cấm hình thức huy động vàng và mở hình thức giữ, bảo quản vàng vẫn chỉ là câu chuyện "thay bình" chứ chưa "thay rượu"./.

Chính Trung

(责任编辑：Nhà cái uy tín)