Lúc này,ựrađờicủađếquốbd bxh duc Octavius - cháu ngoại của Julius Caesar, đang học quân sự tại Aporonius trở về La Mã đòi chia phần tài sản theo di chúc và tổ chức báo thù cho ông ngoại. Thế nhưng, đề nghị của Octavius không được Antonius chấp nhận. Octavius tìm cách thu phục quần chúng đang thương tiếc ông mình và mua chuộc các thuộc hạ của Antonius. Octavius còn dựa vào Viện nguyên lão để xây dựng lực lượng. Viện nguyên lão vì sợ Antonius sẽ trở thành nhà độc tài nên đã giao quyền chỉ huy quân đội La Mã cho Octavius. Trong chiến dịch Mutina, Octavius đã bộc lộ rõ tài năng quân sự, đánh bại quân đội của Antonius và buộc đối thủ phải tháo chạy lên phía bắc nước Ý ngày nay. Sau thắng lợi này, Viện nguyên lão yêu cầu Octavius giữ chức quan chấp chính nhằm tước quyền chỉ huy quân đội của ông. Tuy nhiên, Octavius phát hiện ra âm mưu này nên đưa quân rời khỏi La Mã, trở về vùng Aporonius. Viện nguyên lão huy động 20 binh đoàn chuẩn bị tiến đánh cả Octavius lẫn Antonius. Cuối năm 43 trước Công nguyên, liên quân Octavius và Antonius đánh tan toàn bộ lực lượng của Viện nguyên lão tại Hy Lạp. Tuy nhiên, sự liên minh giữa Octavius và Antonius nhanh chóng tan rã vì phát sinh mâu thuẫn về quyền lực. Năm 36 trước Công nguyên, Octavius đã tiêu diệt các lực lượng đối lập khác và xác định quyền lực trên địa bàn miền Tây Địa Trung Hải. Còn Antonius đã bị nhân dân La Mã phản đối khi kết hôn với nữ hoàng sắc đẹp Ai Cập Cleopatra và hứa giao đất cho vị nữ hoàng này để làm của hồi môn. Năm 31 trước Công nguyên, Octavius đánh tan quân Antonius và phục hồi chế độ cộng hòa. Viện nguyên lão phong tặng Octavius danh hiệu Thống soái quân đội, quan chấp chính suốt đời. Năm 29 trước Công nguyên, cuộc nội chiến tranh chấp quyền lực giữa 3 thế lực là Viện nguyên lão, Antonius và Octavius chính thức chấm dứt với phần thắng thuộc về Octavius. Đây là bước ngoặt để hình thành đế quốc La Mã sau 15 năm nội chiến.

Lịch sử ghi nhận, sự ra đời của đế quốc La Mã là sự kiện lớn của nhân loại. Trong thời gian này, đế quốc La Mã đã có những cải cách về quan hệ kinh tế, xây dựng các chuẩn mực văn hóa, luật pháp và tôn giáo. Những cải tổ về quân sự, chính trị và tài chính trong thời kỳ này đã làm cho đế quốc La Mã trở thành một thành trì không thể đánh bại.

T. Phong

(责任编辑：Cúp C1)