Tuyên truyền chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện. Ảnh tư liệu.

200 chủ hộ kinh doanh bị “treo” lương hưu

Thực hiện Nghị quyết 01 năm 2003, với chủ trương mở rộng bao phủ bảo hiểm xã hội (BHXH), cơ quan BHXH Việt Nam đã có hướng dẫn một số tỉnh về việc đóng BHXH. Theo đó có 54 tỉnh đã thực hiện thu BHXH của đối tượng là chủ hộ kinh doanh các thể, trong giai đoạn từ 2003 đến 2023.

BHXH Việt Nam cho biết, theo báo cáo của BHXH các địa phương, sau khi rà soát lại số liệu, tổng số chủ hộ kinh doanh cá thể đã có quá trình tham gia BHXH bắt buộc (bao gồm cả bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp) với chức danh chủ hộ đến hết ngày 30/5/2023 là 3.567 người. Trong đó, 1.444 người đang dừng thu, tạm ghi nhận thời gian đóng BHXH bắt buộc; 1.423 người đang tiếp tục tham gia; 28 người đã được hoàn trả tiền đóng. Số người được giải quyết hưởng chế độ hưu trí, tử tuất là 275 người; 397 người hưởng chế độ BHXH một lần. Xét theo thời gian đóng BHXH, có 1.334 người đã đóng trên 15 năm. Trong đó, có 380 người đã đủ tuổi nghỉ hưu, 200 người đủ điều kiện hưởng lương hưu (đủ tuổi nghỉ hưu và có từ đủ 20 năm đóng BHXH trở lên) xong chưa được giải quyết.

Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật hiện hành, chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Theo quy định thì để đóng BHXH phải có hợp đồng giao kết, nhưng các chủ hộ kinh doanh chỉ có giao kết với nhân viên, còn với chính các chủ hộ thì không có hợp đồng giao kết, do đó không được nộp BHXH. Về bản chất họ cũng là người lao động, có thu nhập, nên tham gia BHXH là chấp nhận được, nhưng do pháp luật chưa quy định nên sai đối tượng.

Do thực hiện không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ, trong đó có nhiều trường hợp đã đủ điều kiện hưởng lương hưu. Hiện có 200 người vừa đủ điều kiện về tuổi đời, vừa đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm trở lên để hưởng lương hưu và có 380 người đã đủ điều kiện về tuổi đời và có từ đủ 15 năm đóng trở lên, có nguyện vọng đóng bù BHXH tự nguyện một lần cho thời gian còn thiếu để được hưởng ngay lương hưu.

3 phương án giải quyết quyền lợi

Ảnh minh họa

Phương án 1: Tính thời gian đã đóng BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) để hưởng các chế độ BHXH theo quy định của pháp luật và đưa nội dung này vào Luật BHXH (sửa đổi). Theo BHXH Việt Nam, phương án này đảm bảo được nguyên tắc đóng - hưởng theo quy định tại Luật BHXH, Luật BHYT và Luật Việc làm, kịp thời giải quyết chế độ BHXH, BHTN, đặc biệt là chế độ hưu trí đối với các trường hợp đã đủ điều kiện hưởng lương hưu. Còn đối với các trường hợp đã đủ tuổi đời để hưởng lương hưu và có từ đủ 10 năm đóng BHXH trở lên thực hiện đóng bù BHXH tự nguyện để hưởng ngay lương hưu.

Phương án 2: Hoàn trả tiền đã đóng và thu hồi số tiền đã chi trả các chế độ BHXH bắt buộc, BHTN đối với toàn bộ các chủ hộ. Tuy nhiên, theo BHXH Việt Nam, nếu giải quyết theo phương án này thì nhiều chủ hộ đến nay đã cao tuổi sẽ không còn cơ hội và thời gian tham gia BHXH để hưởng chế độ hưu trí nữa, đời sống sẽ gặp nhiều khó khăn khi về già. Từ đó, ảnh hưởng đến an sinh xã hội, tạo áp lực đến ngân sách nhà nước khi phải trợ cấp xã hội khi họ cao tuổi. Có thể phát sinh nhiều khiếu kiện, khiếu nại kéo dài như thời gian vừa qua.

Phương án 3: Tính thời gian đã đóng BHXH bắt buộc, BHTN để hưởng các chế độ này theo quy định của pháp luật đối với chủ hộ và đưa nội dung này vào Luật BHXH (sửa đổi) như phương án 1. Đối với trường hợp chủ hộ muốn thay đối nguyện vọng có nhu cầu hoàn trả, thì cơ quan BHXH thực hiện hoàn trả số tiền đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất và số tiền đã đóng vào Quỹ BHTN nhưng chưa hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Theo BHXH Việt Nam, với phương án này, nhiều người lao động đã tham gia BHXH trong thời gian dài sẽ bị thiệt thòi. Nếu thực hiện hoàn trả theo mong muốn của người lao động thì họ sẽ mất đi cơ hội và thời gian tham gia BHXH để sau này được hưởng chế độ hưu trí, đời sống sẽ gặp nhiều khó khăn khi về già, ảnh hưởng đến an sinh xã hội. Hơn nữa, pháp luật hiện hành chưa quy định trường hợp hoàn trả thì phải trả bù một khoản tiền tương đương mức tiền lãi, tính trên số tiền và thời gian đã đóng hay không, nếu có thì mức là bao nhiêu...

Nếu không bù thêm khoản chênh lệch, hoặc so sánh việc hoàn trả với việc tham gia, nhưng hưởng BHXH một lần cho thời gian đóng BHXH bắt buộc này sẽ có sự chênh lệch. Bởi, khoản tiền lương làm căn cứ đóng được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá tiêu dùng của từng thời kỳ, để làm căn cứ tính hưởng BHXH một lần, sẽ được lợi hơn nhiều so với số tiền đã đóng BHXH, BHTN...

(责任编辑：Cúp C1)