Vậy,ọatừmiệbong đa trưc tiêp “vạ” hay “họa” là gì ? Theo Từ điển tiếng Việt do các tác giả Vĩnh Lộc, Bảo Đoan, Ngọc Hạnh, Quỳnh Tâm biên soạn, Nhà xuất bản Thanh Niên phát hành năm 2000, thì họa có nghĩa là: Vạ, việc rủi: mang họa. Ví dụ: Họa vô đơn chí - có nghĩa là tai họa dồn dập (trang 446). Còn vạ có nghĩa là tai họa; vạ gió - vạ đến thình lình; vạ vịt - vạ không phải do mình gây ra (trang 1077). Và theo từ điển mở Wiktionary, “vạ” là tai họa ở đâu bỗng dưng đến với người nào đó. Và “họa” là điều không may lớn, điều mang lại những đau khổ, tổn thất lớn. Nói tóm lại, “họa” hay “vạ” từ miệng mà ra có nghĩa là nếu không cẩn trọng trong lời nói, thì ắt sẽ tự mình rước họa vào thân. Và theo suy nghĩ của những người theo đạo Phật, trong vô vàn nỗi thống khổ mà con người phải gánh chịu thì khổ đau do lời nói thiếu trách nhiệm mang đến nhiều hơn cả. Vậy nên mới có thơ rằng: Cái thân làm hại cái đời/Cái miệng nói lắm thành lời hại thân/Bao nhiêu cái họa đường trần/Đều do cái miệng nên cần phải tu.

Lực lượng chức năng làm việc với đối tượng có hành vi tung tin giả trên mạng xã hội - Ảnh: TTXVN

Chính vì thế ông bà xưa đã từng cảnh tỉnh mọi người rằng, “lưỡi là gốc rễ của lợi hại, miệng là cửa ngõ của phúc họa”. Do đó, phải “uốn lưỡi bảy lần trước khi nói”, tức là phải suy nghĩ cẩn thận, trau truốt trong lời ăn tiếng nói. Thế nhưng, lời khuyên chân thật này có không ít người thời nay bỏ qua và chính họ đã phải gánh chịu hệ lụy từ cái miệng của mình. Vào ngày 7-8-2020, ca sĩ Duy Mạnh có mặt tại Sở Thông tin và Truyền thông TP. Hồ Chí Minh để làm việc về những phát ngôn có ngôn từ tục tĩu trên mạng xã hội. Theo đó, ca sĩ Duy Mạnh bị xử phạt 7,5 triệu đồng theo điểm B, khoản 1, Điều 101 Nghị định số 15 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử. Lý do mà ca sĩ này bị xử phạt là vì có những “phát ngôn không phù hợp thuần phong mỹ tục”, liên quan đến hành vi chửi bậy, nói tục trên mạng.

Và không chỉ có ca sĩ Duy Mạnh, trước đó còn có Hòa Minzy, Đàm Vĩnh Hưng, Ngô Thanh Vân, Cát Phượng cũng đã bị Sở Thông tin và Truyền thông xử phạt hành chính vì những phát ngôn trên mạng, đặc biệt là việc đưa tin sai liên quan đến dịch Covid-19. Cụ thể, trong thời điểm nóng của dịch bệnh hồi tháng 1-2020, trang cá nhân của Mr. Đàm đã cập nhật tin 2 người Trung Quốc bị nhiễm bệnh đã chết tại Bệnh viện Chợ Rẫy. Dù đã nhanh chóng gỡ bỏ nhưng nam ca sĩ vẫn nhận phải nhiều chỉ trích từ cư dân mạng và phải nhận mức phạt hành chính là 10 triệu đồng. Tương tự, Cát Phượng cũng bị phạt 10 triệu đồng vì đăng thông tin sai về dịch Covid-19. Cô kêu gọi mọi người sử dụng một loại khẩu trang thông minh “cho an toàn”, không đúng với những khuyến cáo của Bộ Y tế. Sau đó, nữ diễn viên này buộc phải gỡ bỏ thông tin sai sự thật và nộp phạt 10 triệu đồng. Cuối tháng 1-2020, Ngô Thanh Vân cập nhật trạng thái về tình trạng hãng hàng không vẫn có chuyến bay từ Vũ Hán về Việt Nam giữa đại dịch Covid-19. Trong khi đó, Cục hàng không đã dừng cấp phép các chuyến bay từ Việt Nam đi Vũ Hán và ngược lại. Vì bài viết của Ngô Thanh Vân sai sự thật, gây ảnh hưởng xấu đến trật tự xã hội nên cũng phải nhận mức phạt 10 triệu đồng.

Và mới đây, vào ngày 10-4-2021, Cục trưởng Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông Lưu Ðình Phúc ký Quyết định số 42/QÐ-XPVPHC xử phạt vi phạm hành chính 8 triệu đồng đối với ông Lê Văn Thiệp, sinh năm 1973, nghề nghiệp luật sư. Lý do là vì ông Thiệp đã có hành vi cung cấp, truyền đưa, sử dụng thông tin tại tài khoản facebook Lê Văn Thiệp để xúc phạm uy tín, danh dự của một phóng viên. Trước đó, trên mạng xã hội xuất hiện một đoạn video “gây bão” về Nguyễn Thái Luyện (CEO Alibaba). Nội dung của video này ghi lại lời của Luyện khi hỏi nhân viên của mình: “Học cái gì để ra làm công an xã?”. Nói xong, Luyện liền tự trả lời: “Học ngu ra làm công an xã…”. Sau đó, Luyện lại hỏi tiếp: “Học cái gì ra làm chủ tịch xã?”. Và Luyện cũng lập tức tự trả lời: “Học làm côn đồ. Mấy người làm công an xã hay chủ tịch xã xin xỏ, chạy chọt ở trên vị trí hết, không có học, không có trình độ gì hết trơn”.

Như vậy, với những phát ngôn này, nếu vi phạm thông thường thì có thể xử phạt theo Nghị định 167/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình. Cụ thể, tại Điều 5 của nghị định này có quy định về mức phạt đối với hành vi vi phạm quy định về trật tự công cộng, như sau: Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100-300 ngàn đồng đối với một trong những hành vi: Có cử chỉ, lời nói thô bạo, khiêu khích, trêu ghẹo, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác… Theo quy định của pháp luật, danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. Vì vậy, tại Điều 18 Bộ luật Tố tụng hình sự có quy định: Khi phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng có trách nhiệm khởi tố vụ án, áp dụng các biện pháp do bộ luật này quy định để xác định tội phạm và xử lý người phạm tội, pháp nhân phạm tội.

Do đó, nếu xảy ra trường hợp nghiêm trọng, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng có thể khởi tố, điều tra, xử lý. Cụ thể, nếu những hành vi trên có dấu hiệu về tội làm nhục người khác, tội vu khống, bịa đặt những điều biết rõ là không có để xúc phạm nhân phẩm, danh dự của tổ chức, cá nhân được quy định tại Điều 155 về tội làm nhục người khác trong Bộ luật Hình sự, như sau: Người nào xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10-30 triệu đồng hoặc phạt tù từ 2-5 năm. Nếu vi phạm Điều 156 về tội vu khống, thì sẽ bị phạt tiền từ 10-50 triệu đồng, phạt tù từ 3-7 năm.

Có lẽ vì thế cha ông chúng ta đã căn dặn hậu thế rằng: “Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”. Thế nhưng, mọi người phải nhớ rằng để miệng nói ra được những lời hay, ý đẹp thì trong lòng phải có cái tâm lương thiện.

(责任编辑：Cúp C1)