Mức giảm này còn mạnh hơn cả hai tuần điều chỉnh xen kẽ trong nửa sau tháng 4/2020. Có nhiều yếu tố khiến dao động bất lợi tăng vọt,ứngkhoántuầnTrôngchờvàodòngtiềnmuộkq pha nhưng quan trọng nhất là mức độ tăng của các cổ phiếu nói chung cũng như VN-Index nói riêng đã khác hoàn toàn so với thời điểm tháng 4. Chỉ từ đầu tháng 5 tới đỉnh cao tuần này, chỉ số đã tăng thêm 18,04%.

Do giá cổ phiếu tăng rất tốt, thậm chí nhiều cổ phiếu đột biến trong thời gian ngắn nên nhu cầu chốt lời cũng mạnh hơn nhiều so với thời điểm tháng 4, khi mới xuất hiện nhịp phục hồi đầu tiên kể từ đáy. Dao động trên thị trường là hệ quả của quyết định mua bán đến mức độ nào. Nếu nhà đầu tư chấp nhận chốt lời bằng mọi giá do lãi quá tốt thì biến động sẽ tăng hơn so với bình thường.

Lấy ví dụ phiên ngày 11/6 vừa qua, VN-Index giảm so với tham chiếu là 3,63% đã là mạnh nhất kể từ cuối tháng 3, nhưng dao động trong ngày còn lên tới 4,19%. Đây là cường độ biến động khác hoàn toàn tất cả các phiên điều chỉnh khác trong 3,5 tháng qua. Nói cách khác, tâm lý nhà đầu tư hiện tại đã khác trước rất nhiều.

Điều gì khiến tâm lý nhà đầu tư thay đổi? Câu trả lời nằm ở chính quan điểm của các nhà đầu tư đối với thị trường. Một sóng tăng 36,5% trong vòng chưa đầy 3 tháng có thể sẽ còn kéo dài tới đâu nữa? Tăng tiếp đạt tới con số 40% hay 50% để tạo ra kỷ lục chưa từng có trên thị trường? Điều gì có thể khiến thị trường tăng với cường độ kỷ lục như vậy khi mà các doanh nghiệp vẫn còn ngửa tay xin hỗ trợ, vẫn liên tục kiến nghị tháo gỡ khó khăn?

Bất kỳ nhà đầu tư nào đã từng giao dịch một vài năm trên thị trường đều biết rằng không có một xu thế tăng nào kéo dài đến vô tận, kể cả trong ngắn hạn lẫn dài hạn. Thị trường luôn phải điều chỉnh ở một ngưỡng nào đó vì sẽ đến lúc số đông nhà đầu tư cho rằng “thế là đủ”!

Hiện tại thị trường có thể đã đạt đến điểm nhà đầu tư cho rằng lợi nhuận là quá đủ, thậm chí vượt sự tưởng tượng lạc quan nhất. Chính vì thế mới xuất hiện phiên giao dịch kỷ lục về thanh khoản trên hai sàn, đạt tới 11.214 tỷ đồng tổng giá trị trong ngày 11/6 vừa qua. Giá trị khớp lệnh đạt 10.029 tỷ đồng. Lần gần nhất thị trường chứng khiến phiên khớp lệnh vượt 10.000 tỷ đồng là ngày 6/2/2018.

Trong các phiên giao dịch lớn như vậy, nhà đầu tư lạc quan thường đặt câu hỏi “ai đang mua” để ủng hộ xu hướng tăng. Tuy nhiên điều hợp lý hơn là phải đặt câu hỏi “ai đang bán”. Những nhà đầu tư đi ngược đám đông mới là điều đáng quan tâm, vì nếu thị trường đang tốt, tại sao không giữ cổ phiếu lại để kiếm thêm tiền? Với một lượng cổ phiếu kỷ lục (phiên khớp lệnh 783,9 triệu cổ phiếu ngày 12/6 là cao nhất lịch sử) tức là thị trường đã xuất hiện nhu cầu đột biến chuyển cổ phiếu thành tiền mặt. Đó là tín hiệu đầu tiên của suy nghĩ “thế là đủ” bắt đầu chiếm ưu thế.

Các phiên chốt lời lớn trong tháng 5 đã không thể cản đà tăng của thị trường và điều đó tạo ra tâm lý tự mãn, chủ quan và quá tin tưởng vào sức mạnh của dòng tiền hiện có. Tuy vậy dòng tiền thực ra luôn có một giới hạn nhất định trong từng thời điểm. Đó là ngưỡng tối đa tiền mặt mà nhà đầu tư nạp vào tài khoản, là ngưỡng sử dụng margin tối đa mà công ty chứng khoán cung cấp. Cả hai yếu tố này đều có thể thay đổi.

Nhà đầu tư có thể không còn tiền nạp thêm để mua tiếp nữa và thị trường bắt đầu suy giảm ở nguồn tiền này. Hoặc số lượng các nhà đầu tư mới (mở tài khoản) không còn dồi dào nữa nên dòng tiền bổ sung cũng giảm xuống. Khả năng sử dụng margin cũng có thể đạt giới hạn khi nhà đầu tư cầm cố tối đa tài sản. Thậm chí khi nhà đầu tư cảm thấy rủi ro đã tự giảm tỷ lệ margin xuống cũng khiến dòng tiền chung trên thị trường suy giảm.

Nếu giả sử mọi nguồn lực hiện có trên thị trường đã đạt ngưỡng, sự bổ sung duy nhất chỉ còn là các nhà đầu tư mới tham gia. Tháng 5 vừa qua có thêm 33.953 tài khoản mở mới. Vậy kỳ vọng tháng 6 sẽ là bao nhiêu? Điều gì sẽ xảy ra nếu tất cả những người hứng thú nhất với thị trường chứng khoán đã mở tài khoản và nhảy vào thị trường trong 3 tháng qua? Nếu số tài khoản mở mới trong tháng 6 tụt giảm đột ngột, đó sẽ là một tín hiệu rất xấu vì dòng tiền muộn cuối cùng cũng đã cạn.

Sau tuần thanh khoản kỷ lục này, thị trường sẽ đứng trước ranh giới nhạy cảm. Nếu dòng tiền mới vào tiếp tục duy trì được thì cơ hội tăng vẫn còn. Ngược lại, nếu thanh khoản giảm dần tức là quan điểm “thế là đủ” ngày càng lan rộng, nhà đầu tư chốt lời rút tiền mặt nghỉ ngơi nhiều hơn, nhu cầu sử dụng margin giảm và có thể cả nhà đầu tư mới cũng do dự.

Trọng Nghĩa

(责任编辑：Cúp C1)