Sau một năm “ngồi tòa”,ốirắmchuyệnlyhômấy giờ đá banh nhiều thẩmphán nhìn nhận đối với các vụ án “không công nhận hôn nhân hợp pháp” hiện lúngtúng khi phải giải quyết các vấn đề tranh chấp về tài sản chung, tài sản riêng,nợ chung, nợ riêng.

Theo Nghị quyết 35/2000/QH10, kểtừ ngày 1-1-2001 trở đi, nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà khôngđăng ký kết hôn, đều không được pháp luật công nhận là vợ chồng; nếu có yêu cầuly hôn thì tòa án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng; nếu cóyêu cầu về con và tài sản thì tòa án áp dụng khoản 2 và khoản 3 Điều 17 của LuậtHôn nhân và Gia đình (HN&GĐ) năm 2000 để giải quyết.

Tuy nhiên, nhiều bản án ở “phầnxét thấy” mặc dù có lập luận không công nhận là vợ chồng, nhưng vẫn thói quen sửdụng cụm từ vợ chồng, ly hôn, thời kỳ hôn nhân khi phân tích các sự kiện. Thậmchí vẫn trích dẫn điều luật quy định giải quyết về tài sản chung vợ chồng trongLuật HN&GĐ để giải quyết; hoặc không thể hiện rõ được các quy định của Bộluật Dân sự (BLDS) để xác định tài sản chung, tài sản riêng, nợ chung, nợ riêngvà cách phân chia để bảo đảm quy định tại Điều 17 Luật HN&GĐ.

Đơn cử trường hợp: Năm 1990, bàPhấn và ông Cầu được gia đình tổ chức lễ cưới nhưng không đăng ký kết hôn. Quátrình chung sống hai bên đã có 2 con chung. Năm 1992, gia đình ông Cầu cho ôngbà ra ở riêng trên một mảnh đất của gia đình và ông bà dựng nhà lá để ở, quátrình chung sống có cải tạo nhà, trồng cây ăn trái, mua sắm vật dụng gia đình.Năm 2009, do mâu thuẫn trầm trọng, ông bà có đơn xin ly hôn nhưng không thốngnhất được việc phân chia tài sản là nhà, đất nêu trên. Ông Cầu cho rằng là tàisản riêng của ông vì cha mẹ cho riêng và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất(GCNQSDĐ) cấp năm 2004 đứng tên ông, không có tên bà Phấn. Còn bà Phấn xác địnhlà được cha mẹ ông Cầu cho chung nên là tài sản chung và yêu cầu tòa án giảiquyết.

Bản án sơ thẩm quyết định khôngcông nhận là vợ chồng, nhưng ở “phần xét thấy” của bản án lại vẫn sử dụng cụm từvợ chồng, ly hôn như: “Về phần nợ: trong thời gian chung sống vợ chồng…”; “Xétthấy khi ly hôn đất vườn ông Cầu được quản lý sử dụng”; vẫn vận dụng các quy địnhgiải quyết về tài sản chung, tài sản riêng của trường hợp ly hôn trong LuậtHN&GĐ như “…Theo quy định tại khoản 1 Điều 32 Luật HN&GĐ năm 2000 quy địnhtài sản riêng của vợ chồng bao gồm tài sản mà mỗi người có trước khi kết hôn,tài sản được thừa kế riêng hoặc tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân…”. Bản ánnêu nhận xét vì không được công nhận là vợ chồng nên đất là cha mẹ ông Cầu choriêng ông Cầu, không phải tài sản chung của vợ chồng nên ông được sở hữu nhà(do 2 bên xây, nên là tài sản chung và mỗi bên được 1/2) và thanh toán cho bàPhấn 1/2 giá trị nhà.

Bản án phúc thẩm phần trích yếu vẫnghi “V/v xin ly hôn”; phần xét thấy nhận xét “Tòa án cấp sơ thẩm không công nhậnlà vợ chồng là có căn cứ”, nhưng lại ghi “…Xét thấy đây là tài sản chung đượccha mẹ ông Cầu cho vợ chồng ông trong thời kỳ hôn nhân nên được xem là tài sảncủa vợ chồng. Ông Cầu cho rằng đây là tài sản được cha mẹ cho riêng nhưng ôngkhông chứng minh được việc cho riêng trong thời kỳ hôn nhân nên không có cơ sởchấp nhận vì theo quy định tại khoản 1 Điều 32 Luật HN&GĐ… ông Cầu cũngkhông chứng minh được phần đất trong GCNQSD đất cho ông là tài sản riêng nêncăn cứ và Điều 27 Luật HN&GĐ thì quyền sử dụng đất mà vợ chồng có được saukhi kết hôn là tài sản chung vợ chồng…”.

Trong vụ án trên (còn thấy ở nhiềuvụ án tương tự nội dung), theo nhiều thẩm phán, khi đã xác định quan hệ của họkhông được công nhận là vợ chồng, thì bản án không nên sử dụng từ vợ chồng, thờikỳ hôn nhân… nữa, mà có thể sử dụng cách viết khác như ông bà, thời gian cùngchung sống, tài sản tạo lập trong thời gian sống chung… Về tài sản chung, khôngphải trường hợp áp dụng Điều 27 Luật HN&GĐ xác định tài sản tranh chấp cóphải tài sản chung của vợ chồng hay không cũng như các Điều luật khác để xác địnhtài sản chung, tài sản riêng…; mà chỉ có căn cứ theo các quy định tại BLDS về sởhữu chung (căn cứ xác lập tài sản chung như được tặng cho chung, cùng đóng gópcông sức để tạo lập… Điều 214, 215, 216 BLDS năm 2005) và phân chia tài sảnchung theo các quy định của BLDS (Điều 224) và Điều 17 Luật HN&GĐ mà thôi.

 NGUYỆT MINH

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)