Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan Phú Thọ- Cục Hải quan Hà Nội. Ảnh: Q.Hùng.

Nhiều bất cập

TheĐánhgiáDNtuânthủphápluậtỉ sôo Ban QLRR Hải quan-Tổng cục Hải quan, trên cơ sở hồ sơ DN được thu thập, cập nhật, kết hợp với việc tích hợp thông tin trên hệ thống ngành Hải quan, Ban QLRR Hải quan đã thực hiện quản lý, ứng dụng CNTT tiến hành đánh giá hàng ngày đối với trên 50.000 DN XNK. Việc đánh giá này được căn cứ dựa trên việc đánh giá DN chấp hành tốt pháp luật hải quan, đánh giá rủi ro DN, đánh giá điều kiện ân hạn thuế. Theo đó, các đơn vị chuyên trách QLRR từ cấp Tổng cục đến từng Chi cục đã thực hiện theo dõi, phân tích, đánh giá hoạt động của DN theo nhiều chuyên đề lớn, bao gồm: DN hủy tờ khai, DN hoạt động tạm nhập tái xuất, DN bỏ địa chỉ kinh doanh, DN có nguy cơ buôn lậu, gian lận thương mại…

Nhằm đánh giá những bất cập, đưa ra giải pháp trong khi thực hiện, cuối tháng 7-2013, Bộ Tài chính đã phê duyệt Đề án tăng cường năng lực QLRR của ngành Hải quan giai đoạn 2013-2015, tầm nhìn 2020. Đề án này cũng là cơ sở, cuốn cẩm nang để các cấp quản lý ban hành các văn bản thống nhất áp dụng QLRR trong hoạt động nghiệp vụ hải quan.

Về hành lang pháp lý, Đề án cũng chỉ rõ, các nội dung quy định về QLRR trong hệ thống văn bản pháp luật hải quan còn chưa rõ ràng, chưa đủ tầm cho việc triển khai áp dụng QLRR đáp ứng đầy đủ các chuẩn mực và thông lệ quốc tế. Đặc biệt, từ Luật Hải quan, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế đến Quyết định 48, Thông tư 194… chưa quy định rõ quyền lợi, nghĩa vụ của DN trong việc cung cấp thông tin cho cơ quan Hải quan. Điều này dẫn đến thiếu hành lang pháp lý trong việc tổ chức thu thập thông tin DN phục vụ quản lý, đánh giá chấp hành pháp luật của DN trong hoạt động XNK. Những vấn đề trên đã làm hạn chế nhận thức và tổ chức thực hiện công tác QLRR, đây cũng là thách thức lớn đối với cơ quan Hải quan khi triển khai các cơ chế phối hợp với các cơ quan, đơn vị chức năng thuộc các bộ, ngành liên quan, cũng như trong quan hệ hợp tác với cộng đồng DN.

Do những hạn chế về nội dung quy định của pháp luật nêu trên nên hệ thống quy trình, quy định của ngành Hải quan về QLRR cũng có những hạn chế tương tự, chưa đáp ứng được yêu cầu về QLRR. Đó là, thiếu các quy định, cơ chế thống nhất về thu thập, cập nhật thông tin trong nội bộ ngành Hải quan; chưa quy định các nội dung cụ thể và cách thức thực hiện thu thập thông tin từ các cơ quan chức năng thuộc các bộ, ngành và cộng đồng DN. Bên cạnh đó, việc hướng dẫn thực hiện các biện pháp, kỹ năng QLRR không còn phù hợp như áp dụng tiêu chí QLRR, xây dựng quản lý hồ sơ rủi ro; quản lý tuân thủ DN…

Đánh giá hàng ngày

Chỉ trong ít ngày cuối tháng 11 và đầu tháng 12-2013, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 175/2013/TT-BTC, Quyết định 2998/QĐ-BTC về quy định áp dụng QLRR trong hoạt động nghiệp vụ hải quan, trong quản lý thuế... Một trong những nội dung được quan tâm hàng đầu là quản lý hải quan hiện đại song hành với đánh giá tuân thủ pháp luật của DN hoạt động XNK.

Thông tư 175 bắt đầu có hiệu từ 15-1-2014. Theo đó, cơ quan Hải quan thực hiện đánh giá tuân thủ pháp luật hải quan, pháp luật thuế đối với DN để áp dụng chính sách ưu tiên hoặc áp dụng các biện pháp kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan, biện pháp quản lý thuế và các biện pháp nghiệp vụ cần thiết khác trong quản lý đối với hàng hóa XNK, quá cảnh của DN. Việc đánh giá tuân thủ pháp luật đối với DN được thực hiện hàng ngày (vào 00 giờ). Cơ sở đánh giá dựa trên hệ thống thông tin nghiệp vụ, trên cơ sở hệ thống tự động tích hợp, xử lý dữ liệu từ hồ sơ DN; và các hệ thống thông tin, dữ liệu có liên quan của ngành Hải quan. Các điều kiện để phân loại DN tuân thủ pháp luật hải quan, pháp luật thuế trong hoạt động XNK, quá cảnh theo 3 loại gồm: DN tuân thủ tốt pháp luật hải quan, pháp luật thuế (DN tuân thủ tốt); DN tuân thủ pháp luật hải quan, pháp luật thuế ở mức độ trung bình (DN tuân thủ trung bình); DN không tuân thủ pháp luật hải quan, pháp luật thuế (DN không tuân thủ).

Đơn cử như DN tuân thủ tốt phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện có hoạt động XNK, quá cảnh hàng hóa thường xuyên trong thời gian 2 năm tính đến ngày đánh giá. Trong thời gian 2 năm liên tục trở về trước (tính đến ngày đánh giá) DN không có vụ việc vi phạm bị khởi tố vụ án, người đại diện hợp pháp của DN không bị khởi tố bị can về các hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá, tiền tệ qua biên giới, trốn thuế; không bị các cơ quan Nhà nước xử phạt vi phạm hành chính về các hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá, tiền tệ qua biên giới, trốn thuế, gian lận thuế; không bị xử lý vi phạm pháp luật về hành vi XNK hàng hóa thuộc danh mục hàng hóa cấm XK, cấm NK, tạm ngừng XK, tạm ngừng NK…

Bên cạnh đó, qua áp dụng QLRR cũng đánh giá xếp hạng mức độ rủi ro của DN được xếp hạng mức độ rủi ro, bao gồm: DN ưu tiên; DN rủi ro rất thấp; DN rủi ro thấp; DN rủi ro trung bình; DN rủi ro cao; DN rủi ro rất cao. Kết quả đánh giá, xếp hạng mức độ rủi ro của DN được cung cấp, làm cơ sở cho việc áp dụng chính sách ưu tiên, áp dụng chế độ, chính sách quản lý hải quan, quản lý thuế hoặc áp dụng các biện pháp kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan và các biện pháp nghiệp vụ khác trong hoạt động XNK, quá cảnh. Qua đó, việc đánh giá điều kiện áp dụng chính sách ưu tiên, chế độ chính sách quản lý hải quan, quản lý thuế đối với hàng hóa XNK được áp dụng trong các trường hợp: Công nhận và áp dụng chính sách đối với DN ưu tiên; áp dụng thời hạn nộp thuế 275 ngày đối với với hàng hóa NK (nguyên liệu, vật tư sản xuất hàng xuất khẩu); xác định trước trị giá hải quan, xác định trước mã số, xác nhận trước xuất xứ ; chấp nhận áp dụng bảo lãnh tiền thuế phải nộp…

Thể hiện quyết tâm trong quá trình thực hiện, từ ngày 17-12 đến 24-12-2013, Tổng cục Hải quan liên tiếp tổ chức các Hội nghị triển khai Đề án, Thông tư, Quyết định mới trên cho các bộ, công chức chuyển trách QLRR tại 34 Cục Hải quan các tỉnh, thành phố. Vấn đề được mong đợi nhiều nhất từ các hội nghị này là giải quyết những hạn chế, nâng cao nhận thức của CBCC chuyên trách nhằm thống nhất áp dụng QLRR khi toàn ngành từng bước cải cách, hiện đại hóa hải quan.

Quang Hùng

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)