Với diện tích hàng nghìn ha rừng,áysấymậtongvàphấnhoaViệtNamđạtchuẩnxuấtkhẩuraquốctếb da các loại cây ăn quả và hoa màu nên Việt Nam có điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển nghề nuôi ong mật. Với tổng số 900.000 đàn ong hiện có, sản lượng mật ong hàng năm đạt khoảng 21.000 tấn và sản lượng phấn hoa đạt khoảng 1.600 tấn. Trong khi đó, việc sơ chế, bảo quản, nhằm nâng cao chất lượng mật ong và phấn hoa đã trở thành một vấn đề vô cùng cấp thiết.

Để giải quyết vấn đề này, nhóm nghiên cứu gồm TS. Vũ Kế Hoạch và TS. Lê Anh Đức đã nghiên cứu, thiết kế chế tạo và thử nghiệm thành công Hệ thống thiết bị tự động sấy bơm nhiệt đa năng các sản phẩm ong mật.  

Sấy mật ong và phấn hoa chỉ bằng một thiết bị

PGS.TS. Lê Anh Đức, Phó Trưởng Phòng Đào tạo Sau đại học, Trường Đại học Nông Lâm TP. HCM, tác giả của thiết bị sấy đa năng các sản phẩm ong mật cho hay, mật ong và phấn hoa ong là hai sản phẩm chính rất có giá trị của con ong mật, đem lại lợi nhuận cho người nuôi và ngành chế biến ong mật. Tuy nhiên, hiện nay tại các cơ sở chế biến mật ong và phấn hoa ong vẫn chưa có thiết bị sấy hiệu quả dẫn đến năng suất chế biến thấp, chất lượng mật ong và phấn hoa ong sau thu hoạch giảm, chi phí năng lượng cho sấy cao và hiệu suất sử dụng thiết bị sấy còn thấp.

Nhóm tác giả hướng dẫn vận hành thiết bị sấy mật ong và phấn hoa tại doanh nghiệp

Trong khi đó, sấy là yêu cầu bắt buộc sau thu hoạch mật ong và phấn hoa. Phấn hoa tươi khi thu hoạch có độ ẩm trên 30% nên không thể để quá 1 ngày vì phấn sẽ lên men chua và hư hỏng, vì vậy ngay sau khi thu hoạch phải làm khô giảm độ ẩm xuống dưới 10%.

Tương tự, mật ong sau khi thu hoạch có hàm lượng nước 23 - 27%, với ẩm độ này chỉ trong 1 tháng mật sẽ chuyển màu đen và sinh ra HMF (một loại độc tố), vì vậy sau khi thu hoạch mật ong cũng cần phải hạ thủy phần xuống 18,5%. Bên cạnh đó, quá trình sấy đúng kỹ thuật sẽ làm tăng thời gian bảo quản, đồng nghĩa với việc giảm tổn thất sau thu hoạch.

Tất cả các vấn đề trên đã được giải quyết với Hệ thống thiết bị tự động sấy bơm nhiệt đa năng các sản phẩm ong mật. Hệ thống hoạt động theo nguyên lý sấy bơm nhiệt và có trang bị hệ thống điều khiển tự động có thể sấy hai sản phẩm chính của con ong mật là mật ong và phấn hoa trên cùng một thiết bị sấy.

Thiết bị có khả năng cấp liệu và tháo liệu tự động khi ẩm độ sản phẩm sấy đạt yêu cầu. Tuy giải quyết được nhiều vấn đề trong bảo quản sau thu hoạch, nâng cao chất lượng sản phẩm nhưng kích thước của thiết bị lại khá nhỏ gọn, dễ vận hành, bảo dưỡng.

Ưu điểm vượt trội của hệ thống thiết bị sấy này là có thể sấy cả hai loại sản phẩm mật ong và phấn hoa trên cùng một thiết bị với kết cấu phù hợp với đặc tính riêng biệt của từng loại sản phẩm.

Nâng cao chất lượng sản phẩm mật ong và phấn hoa

Một điểm đặc biệt nữa là thiết bị sấy hoạt động theo nguyên lý bơm nhiệt duy trì nhiệt độ sấy thấp và tốc độ sấy nhanh; nên đảm bảo hàm lượng các chất dinh dưỡng trong sản phẩm không bị mất đi hoặc biến chất. Hệ thống có năng suất sấy mật ong là 50kg/mẻ/45phút, năng suất sấy phấn hoa là 20kg/mẻ/180phút, phù hợp với quy mô sản xuất nhỏ.

“Chất lượng mật ong và phấn hoa sau khi sấy đạt tiêu chuẩn Việt Nam và tiêu chuẩn xuất khẩu. Chi phí sấy và thời gian sấy giảm đáng kể so với công nghệ và thiết bị hiện đang sử dụng”, PGS.TS. Lê Anh Đức nói.

Được biết, hệ thống thiết bị sấy là sản phẩm của đề tài nghiên cứu được Sở Khoa học và Công nghệ TP. HCM nghiệm thu đạt kết quả Xuất sắc và đã được chuyển giao cho doanh nghiệp sử dụng ngày 17/7/2014.

Theo PGS.TS. Lê Anh Đức, sau khi công bố kết quả, nhóm nghiên cứu đã dành gần một năm nay để thử nghiệm thiết bị trong sản xuất, vì vậy cho đến giai đoạn này mới bắt đầu giới thiệu thiết bị, trước mắt là giới thiệu thiết bị đến Techmart Việt Nam 2015, sau đó nhóm nghiên cứu sẽ có kế hoạch thương mại cụ thể.

Theo đó, giá thương mại của sản phẩm còn tùy thuộc vào năng suất của thiết bị và mức độ trang bị điều khiển tự động cho phù hợp với quy mô sản xuất của doanh nghiệp hay trang trại. Tuy nhiên, các cơ sở chế biến sản phẩm ong mật quy mô nhỏ và nông hộ có thể trang bị được thiết bị với chi phí đầu tư khoảng 70 triệu đồng.

Kết quả của quá trình thử nghiệm tại công ty TNHH Cửu Long Bee và 2 doanh nghiệp khác tại TP. HCM và Bà Rịa Vũng Tàu cho thấy, đề tài mang tính ứng dụng cao vì giải quyết được nhu cầu thực tiễn.

Ngoài lợi ích kinh tế mà thiết bị mang lại cho mỗi mẻ sấy, chất lượng sản phẩm được nâng cao đã tăng được giá bán của sản phẩm và kéo dài thời gian bảo quản, bên cạnh đó còn giúp người sản xuất chủ động trong sản xuất.

Ông Dương Thế Phương – Giám đốc Công ty TNHH Cửu Long Bee, hệ thống thiết bị sấy đạt hiệu quả kinh tế cao do thời gian sấy rất nhanh: chỉ 45 phút nếu so với phương pháp cô đặc thủ công thì mất thời gian 15 ngày và giảm sản lượng. Đặc biệt, thiết bị này có thể tự động hoạt động liên tục không cần thời gian chờ, mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm mật ong và phấn hoa.

Mang hệ thống thiết bị sấy đến Hội chợ Công nghệ và Thiết bị quốc tế 2015 (Techmart 2015), PGS.TS. Lê Anh Đức hào hứng chia sẻ, nhóm nghiên cứu hy vọng thông qua Techmart sẽ có cơ hội giới thiệu và chuyển giao công nghệ và thiết bị phục vụ nông nghiệp công nghệ cao trong lĩnh vực cơ khí chế biến bảo quản nông sản thực phẩm cho doanh nghiệp và các trang trại nuôi ong và chế biến các sản phẩm ong mật.

(责任编辑：Cúp C1)