(CMO) Bất cứ ai yêu cải lương hay đơn giản đã từng xem và nghe qua cải lương hoặc phim ảnh đều không thể không biết NSƯT Út Bạch Lan, cái tên đã in dấu trong lòng khán giả mộ điệu gần 70 năm qua. Khán giả và ký giả kịch trường phong cho bà rất nhiều mỹ danh như: Vương nữ sương chiều, Đệ nhất đào thương, Sầu nữ... nhưng bà thích nhất mỹ danh Sầu nữ, bởi nó gắn liền với cuộc đời cũng như sự nghiệp sân khấu của bà.

NSƯT Út Bạch Lan.

Tôi đến thăm bà vào một tối cuối đông se lạnh, nhưng rồi chợt ấm hẳn lên khi thấy bà ra đón tận cửa với nụ cười hiền từ.

Nhắc đến NSƯT Út Bạch Lan, hàng bao thế hệ mộ điệu sẽ nhớ ngay đến một cô đào tài danh lừng lẫy qua các gánh hát đại bang gắn liền với nhiều vở cải lương nổi tiếng có thể kể đến: Nửa đời hương phấn, Tuyệt tình ca, Bên cầu dệt lụa, Con gái chị Hằng, Thuyền ra cửa biển, Tình mẫu tử... Với giọng ca nức nở bi ai, NSƯT Út Bạch Lan thích hợp với vai đào thương hoặc vai các bà mẹ. Có lẽ, ngoài NSND Bảy Nam, bà là nghệ sĩ thứ hai tạc vào nền nghệ thuật sân khấu một tượng đài người mẹ bất hủ.

Cho đến lúc ngoài 80, bà vẫn đem lời ca tiếng hát phục vụ khán giả, như con ong cần mẫn ngày đêm làm đẹp cho đời, cùng với các nghệ sĩ của đoàn Hoa Lan Trắng do chính bà làm chủ nhiệm cùng đi phục vụ chương trình văn nghệ ở những ngôi chùa vùng sâu, vùng xa hay gây quỹ từ thiện, học bổng. Bà từng tâm sự: "Tôi xuất thân trong gia đình nghèo khó lại sớm mồ côi cha từ nhỏ và sống với mẹ nên thương lắm những mảnh đời bất hạnh, đặc biệt khi đóng vai các bà mẹ nghèo lam lũ là nước mắt cứ rơi một cách tự nhiên, diễn đó mà cũng như không...".

"Nhìn lại quãng đường hơn bảy mươi năm đi hát, ngoại có nuối tiếc điều gì không?", tôi thường gọi bà trìu mến như thế. "Từ một cô bé đi hát dạo cùng với người anh mù Văn Vĩ rày đây mai đó đi kiếm từng đồng để rồi trở thành một người nghệ sĩ được bà con thương mến suốt mấy chục năm qua, ngoại mãn nguyện lắm rồi. Có chăng là cảm ơn tình yêu thương của biết bao thế hệ khán giả đã nuôi tên tuổi của ngoại đến ngày hôm nay"- bà nhẹ nhàng.

Trong nghề và cả trong đời bà có hai người thầy lớn, đó là NSND Năm Châu - người chỉ bảo bà từng cử chỉ, điệu bộ, cách ca, cách làm một nghệ sĩ chân tính, dạy bà phải biết kính trên nhường dưới, không ganh đua và phải biết trân quý tấm lòng của khán giả dành cho mình; người thầy thứ hai là NSND - Soạn giả Viễn Châu đã chỉ dạy nhiều bài học quý báu trong nghề nghiệp cũng như luôn gắn bó, an ủi bà khi gặp những thăng trầm trong cuộc sống. "Bài vọng cổ Hoa Lan Trắng được soạn giả Viễn Châu sáng tác như một món quà vô giá trong đời nghệ sĩ mà đi đâu khán giả cũng yêu cầu ngoại hát...", bà bộc bạch.

Tình yêu dành cho nghề của bà quá lớn, như ngọn lửa cứ hừng hực cháy mãi không thôi. Bà ao ước: "Ước gì ngoại trúng hai tờ vé số độc đắc. Ngoại sẽ làm một sân khấu cải lương đúng theo nguyên bản xưa, từ sơn thuỷ cảnh trí đến việc dàn dựng diễn xuất... Làm chương trình rồi ngoại có chết trên sân khấu cũng mãn nguyện". Rơm rớm nước mắt, bà thở dài, bởi ước mơ ấy biết bao giờ mới thực hiện được...

Chúng tôi chỉ tâm sự với bà nhiều chuyện nghề, còn chuyện đời của Sầu nữ thì quá buồn nên rất hạn chế đề cập đến. Chốn đi về của bà những ngày xế chiều đầy ắp tình thương và tiếng cười bên các cháu, dường như đó là sự bù đắp cho quãng đời đầy sầu muộn của "đoá bạch lan" trót sinh ra để toả hương cho đời.

Từ giã ra về, chúng tôi được bà tiễn ra tận ngõ. Có ngờ đâu lần gặp đó là lần gặp sau cùng, bởi đúng một tháng sau bà mất, một cách đột ngột khi chuyến lưu diễn từ thiện chưa thực hiện được. Bà đã bỏ lại hết những "hỉ nộ ái ố", nhiều vinh quang mà cũng lắm đoạn trường của kiếp tằm đã nhả hết đường tơ.

"Đêm nay mưa gió ngập trời
Hỏi ai còn nhớ một người tên Lan?"

Những câu hát trong bài vọng cổ Hoa Lan Trắng lại thổn thức lòng tôi.../.

Trần Hoàng Phúc

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)