Công chức Chi cục Hải quan Bắc Phong Sinh (Quảng Ninh) kiểm tra hàng hóa XNK. Ảnh: Q.Hùng.

Chủ động rà soát văn bản

Thời gian qua, Tổng cục Hải quan đã tích cực, chủ động phối hợp với các bộ, ngành thực hiện nhiệm vụ xây dựng và hoàn thiện cơ chế chính sách, thể chế liên quan đến quản lý chuyên ngành. Tổng cục Hải quan đã phối hợp với các bộ, ngành rà soát, áp mã số cho danh mục hàng hóa quản lý chuyên ngành, kiểm tra chuyên ngành (KTCN) tạo thuận lợi cho hoạt động XNK và quản lý tự động hóa của cơ quan Hải quan. Chỉ tính riêng năm 2015 đến tháng 6-2016, Tổng cục Hải quan đã tổ chức 6 đợt làm việc tập trung và nhiều đợt làm việc không tập trung, áp mã cho khoảng 20.000 dòng hàng. Tổng cục Hải quan đã làm việc trực tiếp với các bộ quản lý chuyên ngành: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công Thương, Khoa học và Công nghệ, Y tế về thực trạng văn bản pháp luật, qua đó thống nhất giải pháp hệ thống văn bản theo quan điểm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định 2026/QĐ-TTg và các Nghị quyết 19/NQ-CP của Chính phủ. Tại các đợt làm việc này, các bên đã trao đổi, thống nhất và chỉ ra những văn bản pháp luật về quản lý chuyên ngành, KTCN còn nhiều bất cập cần sửa đổi, bổ sung.

Hiện Tổng cục Hải quan đang phối hợp với Bộ NN&PTNT, Y tế, Công Thương rà soát 9 danh mục hàng hóa XNK thuộc các lĩnh vực kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm, kiểm tra hợp chuẩn, hợp quy, giấy phép... và rà soát các văn bản quy phạm pháp luật do các bộ quản lý chuyên ngành chủ trì và tham mưu ban hành theo các yêu cầu và chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết 19/2016/NQ-CP theo hướng thu hẹp danh mục hàng hóa phải KTCN tại cửa khẩu, chuyển kiểm tra chất lượng, ATTP, hiệu suất năng lượng... từ khâu thông quan sang khâu sau thông quan nhằm rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa, tạo thuận lợi cho hoạt động XNK.

Lợi ích của địa điểm kiểm tra tập trung

Một kết quả nổi bật trong thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động KTCN là việc triển khai và đưa vào hoạt động các địa điểm kiểm tra tập trung. Theo ông Ngô Minh Hải- Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan, thành lập địa điểm KTCN tập trung để sắp xếp cho cơ quan quản lý, KTCN là một vấn đề mới nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chuyên ngành đối với hàng hóa XNK. Sau một thời gian hoạt động bước đầu thấy được lợi ích của địa điểm kiểm tra tập trung. Việc xây dựng địa điểm tập trung tập hợp các lực lượng có trách nhiệm trong việc kiểm tra giám sát đối với hàng hóa XNK với cơ quan Hải quan là sự cần thiết, tạo thuận lợi cho hoạt động XNK của DN. Cơ quan KTCN chủ động hơn trong việc xác định đúng mặt hàng phải kiểm tra. Bên cạnh đó cũng nâng cao hiệu quả trao đổi thông tin, phối hợp xử lý các vấn đề phát sinh liên quan đến KTCN giữa cơ quan Hải quan và các cơ quan/ đơn vị KTCN tham gia, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong quá trình thực hiện các quy định đối với hàng hóa thuộc diện phải KTCN.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi thì còn tồn tại một số khó khăn trong việc triển khai hoạt động này. Hiện nay các địa điểm kiểm tra tập trung được bố trí tại các cửa khẩu nhưng do diện tích mặt bằng có giới hạn nên chưa bố trí được các trang thiết bị, máy móc phục vụ công tác KTCN tại cửa khẩu để các lực lượng KTCN thực hiện việc kiểm tra, phân tích hàng hóa ngay tại cửa khẩu, các địa điểm này vẫn chủ yếu đóng vai trò là nơi tiếp nhận hồ sơ, trả kết quả kiểm tra và lấy mẫu hàng hóa. Việc bố trí nhân lực tại đây còn mỏng, đồng thời do đặc thù tại một số cửa khẩu số lượng hàng hóa XK, NK thuộc đối tượng phải KTCN phát sinh ít, hoặc có đơn vị KTCN thực hiện việc tiếp nhận và giải quyết các thủ tục theo Cơ chế một cửa quốc gia nên một số cơ quan KTCN không bố trí lực lượng thường xuyên làm việc tại địa điểm kiểm tra mà chỉ bố trí cán bộ đến khi có phát sinh trường hợp có liên quan. Một số DN chưa hiểu và chưa nắm rõ được lợi ích của việc KTCN tại các địa điểm tập trung nên chưa nhiệt tình tham gia, hoặc một số hàng hóa NK thuộc đối tượng được phép đưa hàng về bảo quản tại kho của DN ở các địa điểm khác nên việc đăng ký, lấy mẫu, nhận kết quả kiểm tra tại địa điểm tập trung không thuận lợi cho DN.

Một số giải pháp mới

Trên thực tế, như đánh giá tại Nghị quyết 19/2015/NQ-CP, thể chế pháp luật, cơ chế chính sách, thủ tục hành chính, thực thi công vụ… vẫn còn nhiều bất cập, vướng mắc, gây khó khăn, phiền hà, tốn kém thời gian, chi phí cho DN và người dân. Nghị quyết 19/2016/NQ-CP đã đặt ra chỉ tiêu giảm tỷ lệ các lô hàng XNK phải KTCN tại khâu thông quan từ 30-35% hiện nay xuống mức 15% vào cuối năm 2016. Đây là những mục tiêu, chỉ tiêu rất cao.

Để thực hiện được mục tiêu, chỉ tiêu trên, Tổng cục Hải quan đã xác định cần tiếp tục chủ động phối hợp với các đơn vị chuyên trách về KTCN thuộc các bộ quản lý chuyên ngành thực hiện rà soát các văn bản quy phạm pháp luật trên cơ sở tiêu chí và các yêu cầu của Nghị quyết 19/2016/NQ-CP. Điểm mấu chốt là phải thay đổi căn bản phương thức quản lý, KTCN với các nội dung: Áp dụng quản lý rủi ro; đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật của từng DN để áp dụng mức độ kiểm tra phù hợp; chuyển căn bản sang hậu kiểm. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý phải minh bạch hóa quản lý, KTCN với các nội dung: Minh bạch về danh mục hàng hóa XNK thuộc diện quản lý, KTCN theo hướng đơn giản, chi tiết mặt hàng, tên hàng phải kèm mã HS; minh bạch về chế độ quản lý, tiêu chuẩn áp dụng, hình thức quản lý, kiểm tra, thời điểm kiểm tra; minh bạch về chi phí kiểm tra…

Với những hiệu quả, lợi ích bước đầu có được từ việc triển khai hoạt động của các địa điểm KTCN tập trung, Tổng cục Hải quan sẽ tổ chức đánh giá để rút ra những mặt được, chưa được từ đó kiến nghị trình Bộ báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, tiếp tục mở rộng thành lập thêm các địa điểm KTCN tập trung thật cần thiết, hiệu quả tại một số Cục Hải quan tỉnh, thành phố khác trong thời gian tới.

(责任编辑：Cúp C2)