Việc thiếu đầu mối thống nhất trong triển khai khiến kết nối giữa các ngân hàng với các đơn vị thu ngân sách gặp nhiều khó khăn​​​. Ảnh: N.H.

Còn nhiều hạn chế

Từ năm 2006,ầncởitróichothanhtoándịchvụcôngtrựctuyếkq bong da u23 Bộ Tài chính đã triển khai dự án hiện đại hóa quy trình thu nộp thuế giữa cơ quan Thuế - Kho bạc - Hải quan - Tài chính (theo Quyết định số 3414/QĐ-BTC do Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành). Theo đó hệ thống thông tin thu nộp thuế được đồng bộ dữ liệu giữa Tổng cục Thuế, Kho bạc Nhà nước, Tổng cục Hải quan, các ngân hàng thương mại nơi Kho bạc Nhà nước mở tài khoản. Tiếp đó, từ năm 2014, Tổng cục Thuế bắt đầu triển khai dịch vụ nộp thuế điện tử cho đối tượng DN, ban đầu với 4 ngân hàng, đến nay đã có tất cả 43 ngân hàng thương mại tham gia.

Theo số liệu thống kê của Công ty CP Thanh toán Quốc gia (NAPAS) Việt Nam, đến tháng 3/2017 dịch vụ nộp thuế điện tử cho DN đã được triển khai tại 63/63 tỉnh, thành phố; số lượng DN đã đăng ký tham gia sử dụng dịch vụ của cơ quan thuế là 560.517 DN trên tổng số 571.437 DN đang hoạt động, đạt tỷ lệ 98%. Trong năm 2016, tổng số tiền các DN đã thực hiện nộp thuế điện tử vào ngân sách qua cổng thanh toán thuế điện tử của Tổng cục Thuế là trên 476.696 tỷ đồng. Dịch vụ nộp thuế điện tử đã góp phần tiết kiệm thời gian và nguồn lực của DN dành cho việc nộp thuế, đồng thời hạn chế sai sót thì kê khai, được dư luận đánh giá cao.

Tuy nhiên việc khai và nộp thuế điện tử hiện mới chỉ áp dụng chủ yếu ở đối tượng DN. Nhóm đối tượng là cá nhân, hộ kinh doanh cá thể chiếm tỷ trọng lớn trong số người nộp thuế cả nước lại chưa được tiếp cận với dịch vụ này. Mặc dù từ cuối năm 2015, Tổng cục Thuế đã có chủ trương triển khai dịch vụ nộp thuế điện tử cho đối tượng cá nhân, nhưng chỉ mới được thí điểm ở một số sắc thuế như trước bạ ô tô, xe máy, nhà đất; thuế chuyển nhượng bất động sản; thuế từ thu nhập cho thuê nhà... Trong khi đó, các đơn vị hành chính sự nghiệp, trường học, bệnh viện và đặc biệt là hơn 1,5 triệu hộ kinh doanh cá thể cùng hàng triệu người nộp thuế thu nhập cá nhân, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, lệ phí trước bạ... lại chưa thực sự tham gia nhiều vào quá trình khai và nộp thuế điện tử.

Theo các chuyên gia, một trong những khó khăn lớn nhất trong quá trình triển khai thanh toán điện tử trong lĩnh vực công đó là việc thiếu một tiêu chuẩn thống nhất giữa các cơ quan và tổ chức liên quan. Cụ thể, hệ thống cơ sở dữ liệu của cơ quan thuế và Hải quan thường phân tán nên các bên thường mất nhiều thời gian, nguồn lực khi triển khai dịch vụ thanh toán với các đơn vị thuộc ngành ngân hàng. Các ngân hàng thương mại cũng thường phải điều chỉnh hệ thống và nghiệp vụ để đáp ứng yêu cầu của dịch vụ mỗi khi triển khai dịch vụ công. Thậm chí, đối với riêng dịch vụ nộp thuế điện tử, các ngân hàng còn phải chỉnh sửa hệ thống với việc bổ sung rất nhiều trường thông tin đặc thù của ngành thuế cho từng sắc thuế mới. Điều này khiến cho việc triển khai thanh toán các dịch vụ công rất phức tạp và tốn thời gian, nguồn lực cho tất cả các bên tham gia, tuy nhiên hiệu quả mang lại còn khá hạn chế.

Ngoài ra, do các lĩnh vực đều chưa thống nhất một đầu mối triển khai nên một đơn vị dịch vụ công có thể kết nối với nhiều ngân hàng cũng như một ngân hàng có thể kết nối với nhiều đơn vị công trong cùng một dịch vụ công. Ví dụ rõ nhất là Tổng cục Thuế hiện phải duy trì kết nối với 43 ngân hàng để triển khai dịch vụ hay một ngân hàng có thể kết nối đến một số đơn vị thuế/ hải quan cấp tỉnh. Mỗi khi nâng cấp, sửa đổi hoặc triển khai sắc thuế mới, Tổng cục Thuế cần triển khai với tất cả các ngân hàng, gây tốn nhiều nguồn lực xã hội cũng như kéo dài thời gian cung cấp dịch vụ ra thị trường. Tương tự như vậy trong quá trình vận hành, Tổng cục Thuế phải trao đổi và làm việc với nhiều đầu mối kỹ thuật nghiệp vụ để hỗ trợ vận hành dịch vụ cũng như hỗ trợ người nộp thuế.

“Chìa khóa” thanh toán tập trung

Từ thực tế trên, các chuyên gia cho rằng, để “cởi trói” cho hoạt động thanh toán dịch vụ công trực tuyến, giúp các dịch vụ công trực tuyến có thể triển khai thuận tiện ra toàn bộ các ngân hàng thương mại, từ đó phổ biến rộng cho người dân, việc tập trung hóa các giải pháp thanh toán qua một số đơn vị trung gian thanh toán thay vì phân tán quá rộng là điều quan trọng. Các đơn vị này sẽ đảm nhận việc phát triển các kênh thanh toán, kết nối với các ngân hàng thương mại nơi người dân, DN mở tài khoản. Các đơn vị trung gian thanh toán này cũng sẽ thực hiện kết nối kỹ thuật đến các ngân hàng thương mại, hỗ trợ nghiệp vụ đối soát, tra soát để đảm bảo nghĩa vụ của người dân được ghi nhận chính xác, kịp thời. Việc kết nối tập trung với một số tổ chức trung gian thanh toán cũng sẽ giúp các tổ chức cung ứng dịch vụ công chỉ cần làm việc với một số đầu mối nhất định, giúp tiết kiệm chi phí nguồn lực xã hội trong việc kết nối kỹ thuật và duy trì nguồn lực vận hành dịch vụ.

Ví dụ, đối với dịch vụ nộp thuế điện tử, việc triển khai nộp thuế qua một vài đơn vị trung gian thanh toán sẽ đảm bảo được tính chính xác của dữ liệu về nghĩa vụ thuế và giá trị thuế phải nộp trước khi các bên tiến hành thanh quyết toán. Do đó, nghĩa vụ thuế của người nộp thuế cũng được phản ánh và ghi nhận chính xác. Đối với việc triển khai, do kết nối kỹ thuật được các đơn vị trung gian thanh toán đảm nhận nên khi triển khai với các ngân hàng, hệ thống core banking nói riêng và các hệ thống khác của ngân hàng không phải chỉnh sửa nhiều. Do đó, thời gian triển khai được rút ngắn và nhanh gọn. Tương tự với mỗi lần nâng cấp hệ thống hay triển khai sắc thuế mới.

Ngoài ra, theo ông Phạm Tiến Dũng, Chủ tịch NAPAS, trên thế giới hiện nay, nhu cầu về việc tăng tốc độ các giao dịch với các giao dịch thanh toán thời gian thực đang ngày càng tăng cao. Hàng loạt nước trên thế giới đã và đang triển khai hệ thống xử lý các giao dịch thanh toán theo thời gian thực như Nhật, Chile, Nam Phi, Brazil, Iceland, Hàn Quốc, Mexico… Ở Hàn Quốc, thanh toán theo thời gian thực chiếm hơn 60% các giao dịch thanh toán bán lẻ. Điều này giúp các giao dịch được thực hiện nhanh chóng, thu hút người dân sử dụng dịch vụ thanh toán điện tử bởi tính tiện ích cao đồng thời góp phần tăng tốc độ chu chuyển tiền tệ trong nền kinh tế. Khi áp dụng cho thanh toán dịch vụ công trực tuyến, thanh toán theo thời gian thực sẽ tăng tốc độ thu ngân sách nhà nước, tăng tính hiệu quả sử dụng vốn của nhà nước cho các hoạt động thu, chi. Đồng thời, việc thực hiện giao dịch nhanh chóng và kết quả được ghi nhận tức thời sẽ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí của người dân và Chính phủ.

Bên cạnh đó, việc đa dạng hóa các kênh thanh toán, phương tiện thanh toán và kết hợp nhiều dịch vụ tiện ích cũng sẽ giúp phổ biến phương thức thanh toán điện tử cho người dân, bao gồm cả người dân ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Điển hình là tại TP.HCM, Kho bạc Nhà nước bắt đầu nhận thu thuế bằng POS. Người nộp thuế có thẻ ghi nợ của bất kỳ ngân hàng nào đều có thể sử dụng để cà thẻ tại máy POS ở Kho bạc để nộp khoản thuế của mình mà không bị tính phí. Một số tiểu thương ở chợ Bến Thành đã nộp thuế thu nhập cá nhân thông qua dịch vụ này chỉ trong vài phút và rất hài lòng với dịch vụ. Người dân cũng có thể nộp các khoản khác như nộp tiền vi phạm giao thông... qua POS.

(责任编辑：Cúp C1)